5996 sayılı Veteriner hizmetleri, bitki sağlığı, gıda ve yem kanununda “ürünlere temel özelliğini veren ögelerin ve besin değerlerinin tamamının veya bir bölümünün mevzuata aykırı olarak çıkarılması veya miktarının değiştirilmesi veya aynı değeri taşımayan başka bir maddenin, o madde yerine aynı maddeymiş gibi katılması” tağşiş; şekil, bileşim ve nitelikleri itibarıyla yapısında bulunmayan özelliklere sahip gibi veya başka bir ürünün aynısıymış gibi gösterilmesi” ise taklit olarak isimlendirilir.

Etiket bilgisi çok önemlidir ve tüketicilerin etiket bilgisini dikkatli incelemesi gerekir. Gerçekten tüketici almak istediği ürünü mü alıyor bunu incelemeli. Almış olduğu ürün, almak istediği ürünün taklidi olabilir. Tüketicilerin ürünleri alırken etiketi incelemesi ve yasal denetimler ile de ürün içeriği ve etiket bilgilerinin incelenmesi gıda güvenliği için çok önemlidir.

Tarım ve Orman Bakanlığı’nın yapmış olduğu kontroller sonucu 01.03.2022 tarihinde taklit ve tağşiş yapan firmaları açıkladı. Bu listede süt ürünleri bölümünde bitkisel yağ, natamisin, jelatin, süt yağı harici yağ ve nişasta katan firmalar açıklandı. Yaklaşık 20 yıldır süt sektöründe aktif olarak gıda mühendisliği yapıyorum. Bu hafta köşe yazımda bu konuya değinmek istedim.

Sadeyağ, tereyağ, yoğurt, tulum peyniri, dondurma, eritme peynir, kaymak ve  dil peyniri gibi süt ürünlerde bitkisel yağ veya süt yağı harici yağ analizler sonucu çıktı. Süt yağ; sütün doğal bileşiminde bulunan ve üretim sonrasında üründe de mevcudiyetini devam ettiren kıymetli ve ekonomik değeri olan bir yağdır. Üretim işlemleri sırasında, ürünün sınıfına göre az yağlı veya yarım yağlı ürün işleneceğinde belirli bir kısmı yasal oranlar çerçevesinde sütten çekilerek ürün üretilebilir. Sütten çekilen yağ miktarına bağlı olarak ürün etiketine az yağlı veya yarım yağlı ibareleri yazılır. Fakat sütün kendi bileşiminde bulunan ve  ekonomik değeri olan süt yağı çekilerek (sütten uzaklaştırılarak) yerine daha düşük maddi değere sahip bitkisel yağ veya süt yağı harici yağ katılması yasaktır. Üretim maliyetini düşürmek ve haksız kazanç sağlamak için bu tür yağlar süt yağı yerine yasal olmayarak katılır. Bu yapılan haksızlık tüketiciyi kandırır. Tüketici almış olduğu süt ürününün içindeki yağında süt yağı olduğunu düşünür fakat hileli ürünlerde ürünün içerisinde süt yağı uzaklaştırılmış yerine bitkisel yağ veya süt yağı harici yağ katılmıştır. (tebliğde müsaade edilen ürünlerde margarin katılan süt ürünlerinin etiketinde, süt ürününe margarinin katıldığı etikette belirtilmelidir.)

Natamisin süt ürünlerinde, ürünün küflenmeden uzun süre kalması ve raf ömrünün uzatılması için katılır. Gıda sanayinde bazı ürünlerde, yarı sert ve sert peynirlerde belirli oranlarda ve belirli şartlarda kullanılabilir. Fakat diğer süt ürünlerinde kullanımı yasaktır.

Yoğurt üretiminde hile amaçlı jelatin katılır. Jelatin kullanımı yasaktır. Kuru maddesi düşük olan yoğurda jelatin katarak yapısı değiştirilir ve bu şekilde tüketici kandırılır. Yoğurdun kuru maddesi ne kadar yüksek ise o kadar sert yoğurt elde edilmiş olur.

Süt ürünleri üretiminde haksız kazanç sağlamak birim maliyeti düşürmek için nişasta kullanılır. Nişasta katılan süt ürünlerinde daha az miktarda süt kullanılarak ürün üretilebilir. Nişasta ürünün yapısını da sertleştirerek tüketiciyi kandırır. 

Tüketicilerin gıda ürünleri seçerken bakanlığın bu listesinden yararlanmaları menfaatlerine olur.