Aile terapisi, evlilik terapisi ve çift terapisi nedir?
Aile terapisti, aile üyeleri arasında yaşanan problemleri, ailenin bireyleri ile değil ailenin tümü değerlendirilerek, problemleri bütüncül bir yaklaşım ve sistem içerisinde çözüme ulaştırmayı sağlar. Aile üyelerinin birbirleriyle iletişimlerine, olaylara bakış açılarına, birbirleriyle çatışmalarına ve çözüm adına nasıl hareket ettiklerini anlayarak destek olmaya çalışılır. Aile terapistleri problemin çözümü için ailenin tüm bireyleri veya bir kısmı ile çalışılabilir. Bazen de problemi çözülmemek için yalnızca bir kişi ile süreci götürebilirler. Aile yapısının korunması ve ailenin huzurunu sağlamak için kullanılacak metodu ve görüşülecek aile üyesi veya üyelerinin tespit edilmesine aile terapisti karar verir.
Aile terapisinin amaçları arasında; aile üyeleri arasındaki iletişimi kuvvetlendirmek, ailede süregelen sağlıksız ilişki döngülerini anlamak ve bunları kırmak, ailenin pozitif kaynaklarını fark ederek güçlenmesini sağlamak, ailedeki çatışmalı durumları belirleyerek sorun çözme becerilerini arttırmak olduğu söylenebilir.
Stresli bir aile ortamı taraflar üzerinde oldukça olumsuz etkiler bırakır. Eşler arasında acı, endişe, yüksek düzeyde gerilim ve depresyon gibi problemlere yol açar. Eğer devam ederse fiziksel sağlığa da olumsuz etkisinin olduğunu gösteren araştırmalar vardır. Ailede bulunan diğer bireylere de etkisi de derindir, özellikle de çatışma büyük olduğunda. Yoğun çatışmalı evliliklerde büyüyen çocukların, diğer çocuklardan daha fazla probleme sahip oldukları görülmüştür.
Çocuklara ait sorunların tedavisinde de aile ve evlilik terapilerinden faydalanmak gerekebilir. Aile içinde eşler arasındaki huzursuzluk ve gerginlikler çocukları doğrudan etkiler. Bu nedenle çocuklardaki psikolojik veya psikiyatrik bir problemi tedavi edebilmek için anne-babanın evliliğindeki sorunların ortadan kaldırılması gerekmektedir. Araştırmalar anne-baba arasındaki çatışmaya maruz kalan çocuklarda davranış problemleri ve duygusal sorunların daha fazla olduğunu gösteriyor. Ailede yaşanan uyum ve uyumsuzluklar çocukların sadece iç yaşantısına değil onların sosyal ilişkilerine de etki eder. Çocuklar iletişim kurma ve problem çözmede anne-babayı örnek alırlar. Bu nedenle çocukları sağlıklı kılmak için evliliği sağlıklı kılmak gerekmektedir. Çocuğun problemi anne-babanın evlilik ilişkisinden bağımsız gelişen bir sorun olsa bile tedavi sürecinde ebeveynin birlikte hareket etmesi gereklidir ve bu da iyi bir ilişki ve işbirliğini gerektirir, bu noktada aile veya evlilik terapisi fayda sağlar.
Evlilik terapisi, iki farklı kişiliğin bir araya gelme sürecinde, evlilik müessesi hemen düzene oturmaması, bazı problemlerin yaşanması durumunda alınması gereken bir destek, bir terapi olarak söylemek mümkündür. Evlilik; kendini anlamak, eşini anlamak, tartışmayı bilmek, problem çözmek ve farklılıkları kabul edebilmek gibi bazı beceriler gerektirir. Bazen yetiştiğimiz ailedeki etkili olmayan, olumsuz davranış kalıpları ilişkiye taşınabilir, kimi zaman da yaşamın normal güçlükleri mutlu bir evlilik sürdürmeyi zorlaştırabilir. Evlilik terapisinde yapılan bir anlamda iletişim kurmayı, dinlemeyi, anlamayı öğrenmektir. Evlilik terapisi, çok fazla incinmeden, incitmeden nasıl problem çözülebileceğini öğrenme gibi becerileri oluşturmaya, ilişkiyi yeniden kurmaya yardım eder. Evlilik terapisinde, eşlerin birbirini önce insan, sonra eş olarak görmeyi öğrenmeleri hedeflenir. Karşısındakinin kişilik özelliklerini anlama ve uzlaştırılabilecek farklılıkları uzlaştırabilmeyi, uzlaştırılamayacak yanlarını ise kabul edebilmeyi öğrenmeleri sağlanmaya çalışılır. Evlilik problemleri için etkili tedavi yöntemleri vardır. İlişkileri üzerinde çalışmaya karar verip yeterli çaba gösterildiği takdirde çiftler evliliklerini yeniden tatminkâr hale getirebilir. Terapi süreci zor sorunlarla mücadele ederken bile eşlerin ilerleme rotası içinde olmalarını sağlar ve ilişkinin çıkmaza girmesini engeller.
Çift terapisinde; evli olmayan çiftlerin, ilişkilerinde yaşadıkları problemleri çözümlemek, ilişkilerini güçlendirmek, evliliğe giden yolun doğru inşa edilebilmesi ve sağlıklı bir ailenin alt yapısını kurmak için yaşadıkları problemler üzerinde çalışılır. Çiftlerin evlenmeden önce iletişim kurmayı, anlamayı, dinlemeyi öğrenmeleri terapistin hedefleri arasındadır.
İlişkilerde oluşan sorunların bir kısmı, kişinin karşı tarafı suçlayarak kendi eksiklerini görmeye açık olmamasından kaynaklanabilir. Çift terapisinde terapistin görevi bu unsurları adil ve açık bir şekilde çifte sunmaktır. Ayrıca evlilik öncesi çiftlerin birbirlerine uygunluğunun sorgulaması veya yaşadıkları sorunları evliliğin çözeceğine inanmaları da dahil birlikteliğe ilişkin pek çok kaygı ve yanılgı çift terapisinde işlenir. Birbirini anlama ve problemi çözümlemede zorlanan çiftler, çözüm yollarını bulma, ilişkilerini korumak ve yaşatmak için çift terapisi uzmanından destek alma ihtiyacı duyarlar.