Çocuklarımızla yapacağımız sohbetler onunla iletişim kurmak ve paylaşım içerisinde olmak için zemin oluşturur. Kendini rahat ifade edebilmesini sağlamak, evet/hayır müteşekkil tek kelimelik cevaplar almamak için ona soracağımız sorular açık uçlu olmalıdır. Çocuğu sorgular gibi soru sormak yerine, önce kendi yaşadığımızı, düşündüğümüzü anlattıktan sonra sorumuzu tevdi edebiliriz. Çocuklar kendisi ile samimi ilgileneni, gerçekten sohbet etmek isteyeni çok çabuk anlarlar. Bunun için sohbet edermiş gibi yapmak yerine onunla kaliteli bir zaman geçirecek şekilde hareket etmeliyiz.  Çocuğumuzla bugün gerçekleştireceğimiz kaliteli, samimi sohbetler gelecekte çocuğunuzun bir problem yaşadığı zaman size rahat açılabilmesini sağlar.

Çocuklarımızla yapacağımız günlük sohbetler, onunla olan iletişimimizi kuvvetlendirmek kadar onun hayal gücünü geliştirmeye, akletmeye, araştırmaya, öğrenmeye teşvik edecektir. Sormak, öğrenmenin en önemli parçasıdır. Çocuklar konuşmayı öğrenmeye başladıkça sorular sormaya başlar ve ebeveynlerini sorularla bunaltırlar. Hatta bazen ebeveynler bu sorulara yetişemeyince, sorulardan kaçmaya hatta çocuğu terslemeye başlarlar. Esasen çocuğun merak duygusunu köreltmek yerine beslemek gerekir. Çocukların soruları bıktırıcı hatta saçma olsa bile sormaları teşvik edilmeli, elimizden geldiğince, dilimizin döndüğünce cevaplamaya çalışmalıyız.

Çocuğunuzla sohbet etmek için oyunlarını, yeni arkadaşlarını, derslerdeki eğlenceli aktivitelerini anlatmalarını isteyebilirsiniz. “Bugün nasıl geçti” gibi cevabını alamadığınız sorular yerine “beden eğitimi dersinde ne oynadınız?” gibi anlatmaktan keyif alacağı açık uçlu, geniş anlatıma sahip sorular sorun.

Çocuklarla soru sorarken, sohbet ederken olumsuzu değil olumluyu göstermeye çalışmak lazım. Mesela “Dişlerini fırçalamazsan, dişlerin çürür” demek yerine “Dişlerini fırçalarsan, dişlerin sağlıklı olur, ağzın ferahlar” diyebiliriz. Veya “Ders çalışmazsan, başarılı olamazsın, sınavı geçemezsin” yerine “Ders çalışırsan, güzel şeyler öğrenirsin, öğrenmenin keyfine varırsın, başarılı olursun.” Diyerek olumluya teşvik etmiş ve yönlendirmiş oluruz.

Bazen ebeveynler, kendi endişeleri ve korkularına istinaden çocuklara olumsuzluğu yönlendirecek sorular sorarlar. Akrabaları, arkadaşları, öğretmenleri, okulu hakkında birçok olumsuz sorular sorarlar. “Sana nasıl davrandı?”, “Sana vurdu mu?”, “Sana ne yaptı?”, “Seninle ilgilendi mi?” gibi sorularla negatif düşüncelerimize cevaplar ararız. Çocukta bu arada gün içerisinde yaşadığı tüm güzellikler yerine anlık yaşadığı bir problemi anlatmaya başlar. Bunun için, “Öğretmenin sana kızdı mı” yerine “öğretmenin seni sevdi mi?”, “Arkadaşın sana vurdu mu” yerine “Arkadaşınla hangi güzel oyunları oynadınız?”, “Okulu seviyor musun demek yerine okulun güzel ve önemli olduğundan” bahsetmek gerekir.

Çocuklarımızla yapabileceğimiz güzel sohbetlere başlangıç etmesi açısından bazı soru kalıpları;

Bugün öğrendiğin bir şeyi bana da öğretir misin?

Bugün en çok ne yapmaktan zevk aldın?

Bugün seni ne mutlu etti?

Bugün yaşadığın bir şeyi düzeltmek/değiştirmek isteseydin ne yapardın?

Bir mağaza açsan, nerede açardın, ne satardın?

Bahçede hangi bitkiyi yetiştirmek isterdin?

Seni cesur hissettiren şey nedir?

Seninle kucaklaştığım zaman nasıl hissediyorsun?

Kime yardım etmek isterdin, neden?

Bir ağaç evi nasıl tasarlardın?

İnsanlara ne vermekten hoşlanıyorsun?

Bugün en çok neye güldün?

Bir kitap yazsaydın bu ne hakkında olurdu?

Şimdi aklına gelen her şeyi çiz, ne çizmek istersin?

Eğer kendi kıyafetlerini kendin tasarlasan şimdiki giysilerine benzerler miydi?

Bir aşçı olduğunu düşün hangi yemekleri, nasıl yapardın?

Bir yolculuk yapacak olsan nereye giderdin, oraya nasıl giderdin?

Bir oyunda hangi kahraman olurdun?

Hayvanlar nasıl iletişim kuruyor?

Doğa ile ilgili en sevdiğin şey ne?

Bir günlüğüne fotoğrafçısın, ne fotoğrafı çekerdin?

Senin için harika bir gün nasıldır?

Evimizde en çok neyi seviyorsun?

Evimizde neyi değiştirmek isterdin?

Sence ağaçlar seni duyabilir mi?

Dünyanın dört bir yanında arkadaşların olsaydı, onlarla nasıl iletişim kurardın?

Şu anda etrafta hangi sesler var?

Eğer oyuncak ayın konuşabilseydi ona ne sorardın?

Başka insanlara baktığında neler görüyorsun?

İleride neler yamak istersin? Hayallerin nelerdir?

Şu anda nasıl hissediyorsun?

Arkadaşlarının en çok hangi özelliklerini seviyorsun?

Bir şey icat edecek olsan, bu ne olurdu?

Vahşi bir hayvana soru sorabilecek olsan ne sorardın?

Sana neşeli hissettiren şeyler nedir?

Ormanda bir mağara yapacak olsan içinde neler olurdu?

Ayrıca beğenilmeyen çocuklar, sık eleştirilen çocuklar, kendisinden yapabileceğinin üzerinde şeyler beklenen çocuklar, agresif anne babanın çocukları bu sohbetlerden yoksun kalırlar. Başkaları ile konuşmaya başlayabilirler veya içlerine kapanabilirler, buna da dikkat etmek gerekir.

Özcan Dalgıç

Aile Danışmanı / Çocuk ve Ergen Psikoterapisti