Bio - Güvenlik!.

Devlet, millet ve tüm insanlık için vazgeçil­mezler arasında ki; siber güvenlik, gıda güvenliği ve bio-güvenlik, Korona virü­sün başladığı tarihten itibaren, dünyamızda daha fazla önem ve aciliyet kesbettiğine bir kez daha şahit olduk!. Siber güvenlik ve gıda güvenliği konularına daha önceki yazılarımızda değinmiştik!. Peki, bio-güvelik nedir?

Bio - güvenlik; trans - genik ürün­lerin olası risklerinin değerlendi­rilmesi ve kontrol altına alınması, modern bio - teknolojinin insan sağlığı ve çevreye zarar verme­den uygulanmasını sağlamak için alınması gereken politik ve işlevsel önlemlerin tümü olarak tanımlanmıştır!

Genetik yapısı değiştirilmiş orga­nizmaların ve bunlara ait ürün­lerin kısa ve uzun vadede insan sağlığı ve çevreye ne gibi etkileri­nin olacağı tam olarak bilinmemektedir!.

Herhangi bir trans - genik canlı veya ürünün kullanıma sunulmadan önce olası risklerinin değerlendirilmesi ve diğer ülkelere ihraç edilmeden önce itha­latçı ülkelerin onayının alınması zorunlu hâle getirilmiştir!.

Genetiği değiştirilmiş organizma ürünlerin yararlarının yanı sıra insan sağlığını olumsuz etkileyecek zarar­ları veya risklerinin olduğu da düşü­nülmektedir. Genetiği değiştirilmiş organizmaların insanlarda birçok alerjik reaksiyona sebep olduğu görülmüştür!.

Yapılan bir çalışma da alerjik özelliği olduğu bilinen Brezilya fındığından alınan bir gen, besin içeriğini zenginleştirmesi için soya fasulyesine aktarılmıştır!. Ancak bu genin sentezlediği proteinin Brezil­ya fındığındaki alerjik proteinlerden biri olduğu ortaya çıkmış ve trans - genik soya fasulyesi geliştirilmesi­ne son verilmiştir!

Genetiği değiştirilmiş organizmalar hakkında ki bir diğer konu da gen aktarımının başarılı olduğu organiz­maları seçmek için işaretleyici gen olarak kullanılan dirençli genlerin aktarılmak istenen asıl genle birlik-

Ancak bu genlerin hastalık ya­pan mikroorganizmalara geçmesi durumunda ortaya çıkacak enfek­siyonların kontrol altına alınması zorlaşacaktır!.

Trans - genik, bitki üretiminde kul­lanılan genlerin doğaya yayılması durumunda ekolojik dengeleri bo­zarak büyük bir tehlike oluşturacağı te kullanılmasıdır!. düşünülmektedir!.

Genetik yapısı değiştirilmiş besin­lerin toksik olabileceği, bağışıklık sistemi bozuklukları ile virütik enfeksiyonlara yatkınlık oluşturabi­leceği belirtilmiştir!.

Zararlı böceklere karşı dirençli mısırla beslenen fareler üzerinde yapılan çalışmalar sonucunda ak­yuvar sayılarında, böbrek ağırlıkla­rında ve albümin / globülin oranla­rında önemli değişmelerin olduğu görülmüştür!.

Türkiye’de bio - güvenlik, insan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevre ve biyolojik çeşitliliği korumak için genetiği değiştirilmiş organiz­ma ve ürünler ile ilgili faaliyetlerin güvenli bir şekilde yapılması, olarak tanımlanmıştır!.

Bu çerçevede, 24 Mayıs 2000 tarihinde, Türkiye dâhil olmak üzere 130 ülke, genetiği değişti­rilmiş organizmalı ürünleri, riskli kabul eden Bio - Güvenlik Proto­kolünü imzalamıştır! Protokolün yürürlüğe girmesi ile herhangi bir trans - genik canlı çevreye salımı gerçekleştirilmeden önce tam bir risk değerlendirmeye alına­cak, bir başka ülkeye üretim ve doğrudan çevreye salım amacıyla ihraç edilmeden önce ithalatçı ülkenin önceden onayı alınacak­tır!. Tüketim veya işleme amacıyla ihracı yapılacak olan trans - genik canlı ve ürünler hakkında, takas mekanizması vasıtasıyla önceden bilgilendirme sağlanacaktır!. Pro­tokole taraf olan her ülke kendi iç mevzuatında, trans - genik can­lıların kontrolü için gerekli yasal, kurumsal ve idari tedbirleri almak ve idame ettirmekle yükümlüdür!.