Sahâbeden Selmân İbni Âmir ed-Dabbî radıyallahu anh’den rivayet edildiğine göre Nebî sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:

“Herhangi biriniz iftar etmek istediği zaman orucunu hurma ile açsın. Hurma bulamazsa, su ile iftar etsin. Su temizdir.” (Ebû Dâvûd, Savm 21; Tirmizî, Zekât 26, Savm 10. Ayrıca bk. İbni Mâce, Sıyâm 25.)

Enes radıyallahu anh dedi ki:

Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem akşam namazından önce bir kaç taze hurma ile orucunu açardı. Taze hurma bulamazsa, kuru bir hurmacıkla iftar ederdi. Kuru hurma da bulamazsa, birkaç yudum su içerek iftar ederdi. (Ebû Dâvûd, Savm 21; Tirmizî, Savm 10)

AÇIKLAMALAR

Ne ile oruç açmanın uygun olacağı konusuna açıklık getiren bu iki hadîs-i şeriften ilki Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in sözlü tavsiyesini; ikincisi ise, fiilî sünnetini bize aktarmaktadır. Mevsimine göre varsa taze hurma, yoksa kuru hurma o da yoksa su ile oruç açılır.

Bir başka hadîs-i şerifte ifade edildiği gibi bunlardan farklı olarak çorba gibi sulu bir yiyecekle de iftar edilir. Hurma ile oruç açmak şart değildir. Sadece tavsiye edilmiştir. O da hurmanın bolca bulunduğu yöre ve ülkeler içindir. Gerçi günümüzde her şey ithal edilmektedir. Ancak halkın çoğu için ithal hurma pahalı gelebilir. Bu yüzden her aile için hurma bulundurmak mümkün olmaz. Bu takdirde, insanların yaşadığı her yerde ve yörede mutlaka bulunacak olan su ile iftar edilir.

Nitekim birinci hadiste “Su temizdir” gerekçesi de zikredilmek suretiyle bizzat Resûl-i Ekrem Efendimiz tarafından su ile iftar edilmesi tavsiye buyurulmuştur. Hurma için de bir rivayette “berekettir” gerekçesi yer almaktadır.

Hurmanın, doğrudan kana karışan bir özelliğe sahip olması öncelikle onun tavsiye edilmesinin sebebi olabilir. Hurma veya su tercihlerini, kış mevsiminde hurma, yazın su şeklinde yorumlayanlar da olmuştur.

İkinci hadiste, Hz. Peygamber’in akşam namazını kılmadan önce iftar ettiği bildirilmektedir. Bu durum, iftarda acele etme kuralını ortaya koymaktadır.

Akşam namazını kılıp sonra iftar etmek gibi bir uygulama Hz. Peygamber’in hem sözlü hem de fiilî sünnetine uygun düşmemektedir. Önce hurma veya su ile orucu açıp sonra namazı kılmak daha sonra da akşam yemeğini yemek en uygun olanıdır.

İftardan sonra söylenecek söz, yapılacak dua:

Ebû Dâvûd’un rivayet ettiğine göre (Sıyâm 22) İbni Ömer radıyallahu anh, Hz. Peygamber’in iftar ettikten sonra şöyle dediğini haber vermektedir:

“Susuzluk gitti, damarlar serinledi ve inşallah sevap da gerçekleşti.”

Yine aynı yerde Peygamber Efendimiz’in iftar ettiği zaman “Allahım! Sadece senin rızan için oruç tuttum ve senin verdiğin rızıkla orucumu açtım” dediği nakledilmektedir.

HADİSLERDEN ÖĞRENDİKLERİMİZ

1. Taze hurma, yoksa kuru hurma o da yoksa su ile iftar etmek sünnettir.

2. Akşam namazını, orucu açtıktan sonra kılmak uygun olur.

3. Hz. Peygamber’in sözü ile fiili arasında daima tam bir uyum vardır. Ümmetine tavsiye ettiklerini bizzat kendisi yaşamıştır.

4. İftar edilince Allah’a kısa ve özlü şekilde dua etmek sünnettir.