Kistik ekinokkozis, tarım ve hayvancılığın yoğun olduğu ülkelerde sık görülen, insan sağlığı ve hayvancılık endüstrisini olumsuz etkileyen bir enfeksiyondur. Dünyada görülme sıklığı yüksek olup Akdeniz ülkeleri, Rusya’nın güney ve orta kısmı, Orta Asya, Çin, Avustralya, Güney Amerika ve Doğu Afrika ülkelerinde de sık görülmektedir. 2015 yılına kadar 19,300 ölümle sonuçlanan vaka bildirilmekle birlikte yıllık hasta ve hayvancılık endüstrisinin 3 milyar dolar zararına sebep olmaktadır. Türkiye’de ise Doğu ve Güney Doğu Bölgeleri ile İç Anadolu’da sık görülmektedir. Vaka artışının sebebi olarak hayvancılık endüstrisinin yaygın olması ve gerekli tedbirlerin alınmaması bildirilmiştir.

Bulaş köpek, tilki gibi etobur bağırsağından dış ortama atılan yumurtalarından kaynaklanmaktadır. Bu hastalık yapıcı yumurtalar koyun, sığır tarafından ağız yoluyla alınmasıyla enfeksiyon başlamaktadır. Enfeksiyon yapıcı yumurtalar bağırsakta açılır ve kan dolaşımına girmektedir. Kan dolaşımı ile ilk olarak karaciğere gelmektedir. Karaciğerde 4-7 gün sonra kese gelişmeye başlar. Oluşan kesenin içi renksiz, kokusuz, berrak sıvı ile dolu olup milyonlarca küçük larva (parazit yavrusu) barındırır. Karaciğere yerleşemeyen yumurtalar bazen akciğer, beyin, dalak, kas ve böbrek gibi organlara yerleşmektedir. Genellikle hiçbir belirti vermeyen bu hastalık son dönemde ağrı yapabilir. Tedavi edilmezse vücutta kurtçuk oluşturan kistik ekinokkozis bireyin ölümüne neden olabilir.

Korunma yöntemleri

Hayvancılık sektörüyle uğraşan bireylerin hijyenlerine dikkat etmesi gerekmektedir. Ahır kıyafetlerinin dışarda bir yerde değiştirilip eve getirilmemesi önemlidir. Bireylerin sık sık ellerini yıkaması gerekmektedir. Dışkı ile bulaş olmuş besinlerin iyice temizlenmesi ve bütünlüğü bozulmuş olan meyve ve sebzelerin tüketilmemesi gerekir. Hayvanların veteriner kontrolünde olması ve aşılarının kesinlikle vurdurulması gerekir.

Hastalığın tanısı tomografi, ultrasonografi, MR ile birlikte laboratuar testleri ile konulmaktadır. Labaratuar testlerinden en iyisi ELISA testi olup güvenirliliği çok yüksektir. Yapılacak antiparaziter tedavi ile iyileşmek mümkündür.

Sağlıklı Günler

E. gramı/os11s genellikle köpeklerden bulaş olduğu için köpekkontrolü önemli dir. Köpek gaita incelemesinde KE kontrolü için önemlidir. Bu inceleme köpeklerin kont amine olup olmadı ğını tespit etmek için kullanılır.(Şimşek ve Yıldırım, 2018). Gaita incelemesi yapılama yan durumlarda farklı kontrol ve koruma yöntemleri uygulanabilir. Bu yöntemler arasında köpek muhafazasının kontrolü, hijyen önlemleri, halk eğitimi ve sağlık politikaları
f. Özellikle, köpeklerin düzenli olarak aşılanması, kontrollere tabi tutulması ve eğitilmesi,
enfektif dışkıların yok edilmesi, hayvan sahiplerinin temizlenmesi, kistli organların denetlenmesi, koruyucu ekipman kullanımı ve kişilerin bilinçlendirilmesi gibi önlemler alınabilir. (Craig ve ark, 2007). KE’ de köpek kontrolü ve koruma, kistin etkeni olan &hinococc11s granıı/os11s’a karşı geliştirilmiş bir aşı kullanılarak yapılabilir. Bu aşı, köpeklere bulaşmasını önleyerek, insanlara bulaşmasınıda engeller. Aşı, genellik!e yavru köpeklere 3-6
ay arasında uygulanır ve tekrarlamalı dozlarda yılda 1-2 kez tekrarlanır (Thompson, 2 017).

Kistli organların yok edilmesi, hijyen önlemlerinin alınması ve köpeklerin düzenli olarak veteriner kontrolünün yapılması da KE kontrolü için önemlidir (Lalımar, 2012) . Kistik ekinokokkozisin kontrolü ve korunması için insanların bilinçlendirilmesi önemlidir. Bu, hastalık belirtileri, bulaşma yollan ve koruyucu önlemler hakkında bilgi sahibi olmalarını sağlar. Aynca sağlık politikaları geliştirilmelidir. Bu politikalar, boyut kontrolüne yönelik hedef ve kaynaklar belirlemeli ve yürütmeli, sağlık personelinin eğitimini sağlamalıdır.

Özbilgin, 2007