1979 yılıydı sanırım, SSCB’nin Afganistan’ı işgal ettiği. Bir 10 yıl sürdükten sonra 1989 yılında işgal sona erdi ve ardından Sovyetler Birliği dağıldı. Ülkelerini Sovyetlere dar eden mücahit gruplar, aralarında anla­şıp Afganistan’da istikrar vadeden bir devlet kuramadılar. Her biri diğerinin ayağını aşağıya doğru çekerek hepsi yönetilen oldu. Ülkedeki savaş ve iç savaşlar, Pakistan’a zorunlu göçü doğurdu. Pakistan’ın gettolarındaki med­reselerde yetişenlerden Taliban doğdu. 90’lı yılların ortasından itibaren Afganistan’da varlık gös­teren Taliban, 11 Eylül’ü bahane ederek ABD’nin Afganistan’ı işgal etmesiyle geri plana çekildi. 21 yıllık işgal, ABD’nin Afganis­tan’dan çekilmesiyle son buldu.

11 Eylülle beraber yönetimden uzaklaştırılan Taliban, doğru dü­rüst silah atmadan tüm Afganistan’a hakim oldu.

Bundan sonra dünya, Afganistan’da Taliban ile muhatap olacak.

Taliban’ın Kabil’e girme­siyle birlikte yeni bir göç dalgası dünyanın günde­minde. Çünkü Taliban’la birlikte kaçan kaçana.

Kimi özel aracına binmiş kimi de havaalanına akın ediyor. Uçağa binmek için kimi uçağın tekerine kimi kanadına tutunuyor kimi de bizi de götürün, ya değilse uçağı salmayız diyerek uçağın kalkmasına izin vermiyor. Normal şartlarda ülkelerinde işgal sona erdiği için AfganlIların bayram etmesi gerekirken görüntülere bakılırsa, insanlar doğup büyüdükleri ülkeyi terk etmek ve Taliban’ın eline düşmemek için ölümü bile göze alıyorlar. Üstelik bu kaçış Taliban yetkililerinin kimseye bir şey yapmayacağız demesine rağmen oluyor. Demek ki Taliban ile halkın -bir kesimi arasında- bir güven sorunu var. Neden böyle? Öyle zannediyorum, Taliban 2000 öncesi yüz güldürmemiş, halka kan kusturmuş. Vatandaş, huylu huyun­dan vazgeçmez düşüncesiyle terki diyar ediyor. Bu göç dalgasından etkilenen ülkelerin başında da -ba­sından izlediğimize göre- Türkiye görünüyor ve Türkiye bu yeni göç dalgasından dolayı sıkıntı çekece­ğe benziyor.

Tüm bu olup bitenler gösteriyor ki 9O'lı yıllardan itibaren adından söz ettiren, 2021 yılına gelindi­ğinde varlığını idame ettirdiği gibi Afganistan’ın yönetimi devralıyor­sa orta yerde bir Taliban gerçeği var. Çünkü işgal edip uzunca yıllar ülkede duran süper güçler tası ta­rağı toplayıp kaçtılar. Diğer gruplar da bir varlık gösteremediler. Öyle görünüyor ki bundan sonra hem Afganistan hem de dünya Taliban ile yaşamak zorunda.

Taliban’ın ikinci defa iktidara gelmesiyle ülkede sular durulur mu? Afganistan’a huzur ve sulh gelir mi? Bunu zaman gösterecek. Burada Taliban’a büyük iş düşü­yor. Çünkü ülke yönetmek arazide başarılı olmaktan daha zordur. Temennim, Taliban’ın eski yaptığı hataları yapmaması, katı uygulama­lardan vazgeçmesi, dünyada İslam fobiyi artıracak söz ve eylemlerden kaçınması... Değilse 40 yıldır ya iş­gal ya iç savaş yaşayan Afganistan halkına ve bölgeye huzur ve barış gelmez. Bu da bu ülkenin başka süper güçler tarafından yeniden işgalini doğurur.

Biz gelelim Türkiye’ye. Taliban’ın, Pakistan’a göç etmiş ve medrese eğitimi almış öğrenciler arasından çıktığı düşünüldüğünde, ülkemize gelen sığınmacılar konusunda dev­letin inisiyatifi elden bırakmaması, bu sığınmacı sürecini iyi yönetmesi, boşluk bırakmaması, taraf devletlerarasında iyi bir diplomasi yürüt­mesi gerekir. Bu yapılmazsa yarın ülkemiz yeni sorunları kucağında bulur.