Gıda raf ömürleri, son tüketim tarihi (STT) ve tavsiye edilen tüketim tarihi (TETT)

Gıdanın bozulması, genel anlamda gıdanın tüketilemeyecek duruma gelmesidir.  Bozulmayı; fiziksel bozulmalar (uygun olmayan şartlarda muhafaza sonucu yüksek nemli gıdaların su kaybı veya tam tersi kuru gıdaların nem çekerek yumuşaması), kimyasal bozulmalar (gıda maddesinin yapısında bulunan enzimlerin faaliyeti sonucu veya yağların oksidasyonu sonucu gıdanın kimyasal yapısının değişmesi) ve mikrobiyolojik bozulmalar (mikrobiyal faaliyetler sonucu gıdanın küflenmesi, çürümesi vb.) üç sınıfa ayırabiliriz. Bozulmaları önlemek için her gıdanın kendine has olan ve ambalajı üzerinde tarif edilen muhafaza şartlarına uyulması gerekir.

Ambalaj üzerinde TETT ve STT şeklinde kısaltmalar bulunur bu iki terim de son tüketim tarihi ile ilgili olup anlamca aynı değildir. Karıştırılmaması gerekir bu iki terimi dikkatli inceleyerek gıda israfının bir parça önüne geçebiliriz.

TETT (tavsiye edilen tüketim tarihi) genelde hızlı bozulmayan daha uzun süre kendisine has özelliklerini koruyan , daha dayanıklı gıdalarda kullanılır. Gıdanın kendine has tat, aroma ve yapısını koruduğu tarihi belirtir.  TETT tarihini geçirmiş ürünü ambalajını, koku, tat, aromasını ve muhafaza şartlarında depolanmış mı bu değerleri inceleyerek ve hepsi uygun ise tüketebiliriz. TETT geçtiği için ürünün tazelik kaybı oluşmuş olabilir. Gıdanın genel durumu ve yapısı hakkında şüphe varsa tüketilmemelidir. Fakat un, çay, baklagil, şeker gibi dayanıklı gıdalar dikkatli bir inceleme sonunda TETT geçmesine rağmen uygun ise tüketilebilir. Bu şekilde gıda israfı bir parça önlenebilir. Şüphelendiğimiz hiçbir gıdayı tüketmemeliyiz. Tavsiye edilen tüketim tarihi gıdanın ambalajının açılmadığı sürece geçerlidir.

STT (son tüketim tarihi) et ve süt gibi daha kısa sürede bozulabilen gıdalarda kullanılan terimdir. Son tüketim tarihi de ürünün ambalajının açılmadığı sürece geçerlidir. Ürünün ambalajının açılması gıdanın raf ömrünü değiştirebilir. Bunun açıklamasını üretici ürünün üzerine ambalaj açıldıktan şu kadar sürede tüketilmelidir şeklinde belirtir. STT geçen ürünlerin tüketilmesi büyük riskler oluşturabilir. Gıdanın genel yapısı, tat ve kokusu büyük ölçüde bozulmuş olabilir. Bu tür gıdaları etiketinde belirtilen derecede ve uygun şartlarda muhafaza etmeliyiz.

Her ürünün STT ve TETT si yapısına ve kendine özgüdür, tüm gıdalar aynı şartlarda muhafaza edilmez. Üretici firmalar ürünlerinden numune alır bunları belirli sıcaklık ve şartlarda muhafaza eder. Süre ve diğer parametreleri kayıt altına alır. Kayıt etmiş olduğu verileri ve ürününü inceleyerek uygun tüketim süresini belirler. Marketlerde görmüş olduğumuz aynı ürünlerin kullanım süreleri yaklaşık olarak aynıdır bu süreler belirli değerlendirmeler sonucu ulaşılmış değerlerdir.

Hem kendi sağlığımız için hem de gıda israfını önlemek için almış olduğumuz gıdanın tüketim tarihini incelemeliyiz.