Geçmişten günümüze gelen ve özelliğini yitirmemiş nesne: Mühür

Geçmişte ne kadar önemliyse günümüzde değerini kaybetmemiş mührün tarihsel sürecini daha önce okumuş muydunuz?İşte ayrıntılar sizlerle...

İnsanoğlunun geçmişten günümüze kadar gelen süreçte mülkiyet sahibi olduğunu ispatlamak,güvenliği sağlamak ve onaylamak için kullandığı araç günümüzde de aynı görevini yerine getirmeye devam ediyor.İlk hiyerarşik toplum temellerin de kullanılan mühür,geçmişten de sosyal ve siyasi izler taşımaktadır.

10 bin yıl önce hayata girdiği düşünülen ve ilk buluntuları Neolitik dönemlere ait olan mühürler genelde kilden yapılmaktaydı.Yerleşik yaşamı benimseyen insanlar,yaşam ve üretim dönemlerine değişen mülkiyet sisteminde hak iddia edebilmek için damga veya mühür benzeri nesneler kullanmışlardır.

Avcı-toplayıcı dönemlerde mal biriktirmek küçük çaplı olmasından dolayı mülkiyet işareti olarak görülen mühür gibi işaretler nadiren kullanıyordu.İlerleyen dönemlerde değişen mülkiyet anlayışla birlikte özellikle geçmişteki, Ortadoğu kabilelerine ait bir çok yerleşim yerlerinde mühür ve türevleri arkiyolojik kazılar sonucu bulunmuştur.

M.Ö. 2. yüzyılın başında Orta Tunç Çağı'na ait İsin-Larsa Krallığı dönemi ,Eski Asur dönemi,Yeni Asur Krallığı,Yani Babil Krallığı,Urartu,Akhaimenid,Part Krallığı, Sassani ve bir çok medeniyette kullanılan mühürler günümüzde yapılan kazı çalışmalarıyla gün yüzüne çıkartılmaya ve müzelerde sergilenmeye devam ediyor.

ESKİ ÇAĞLARDA MÜHÜRLER NASIL YAPILIRDI

İlk çağlarda mühre duyulan ihtiyaç, mühür'ün nasıl yapıldığı sorularını da akıllara getiriyor.İlk yapılan kil mühürleri ateşte pişirilerek sertleşmesi sağlanırdı.Baskı alanlarında ise henüz yazı yaygın olarak kullanılmadığı için çeşitli desenlerle kullanılırdı.Spiral,Kare,iç içe daire ve benzeri geometrik desenler içeren mühürlerde ayı, leopar,tilki,çiçek gibi motif ve figürlere rastlanıyor.

ESKİ ÇAĞLARDA MÜHRÜN İŞLEVİ

Geçmişten günümüze mührün değişmen özellikleri şu şekilde sıralanabilir;

-Mülkiyet belirtmek

Günümüzde özellikle koyunların üzerine sayı ve harfle ait olduğunu belirten işaretler, eski dönemlerde yaşayan halklar tarafında kil,balmumu ve hamur gibi yumuşak nesnelerin üzerlerine kişilerin,ailelerin veya kurumların, mühür basılarak,eşya veya malın kendilerine ait olduğunu göstermek için yapılırdı.

-Güvenliği sağlamak

Günümüzde özellikle dükkanların mühürlenmesi ve posta mühürlerinde kullanılan kurşun mühürler geçmişte hazine dairesi,arşiv odası gibi yerlere sadece yetkililerin girebileceği oda kapılarının ip ve kille kapatıldıktan sonra mühürlenirdi.Ticaret amacıyla bir yere gönderilecek olan paket,çömlek,sepet ve benzeri ürünlerin üzeri kille kaplandıktan sonra mühürlenmesi ve mektup gibi resmi yazışmaların yetkili dışındakilerin açmasını engellemek ve güvenliği sağlamak için bu yöntem kullanılırdı.

-Onaylanma

Günümüzde resmi işlemlerde ve oy kullanma da işlevi halen geçerli olan mühür,geçmişte de idari işlerde,resmi yazışmalarda ve antlaşma gibi kendilerini ve temsil ettikleri ne ise kuruma ait mühürle belgeler onaylanırdı.Her hangi bir içeriğin doğruluğunu ayrıca taraflarında o içeriğe katıldığını belirtmek içinde mühür kullanılırdı.

HABER: ALİ İSMAİL TAŞCI