Keçe sanatını modernleştirdi

Fatmagül Girgiç sizi tanıyabilir miyiz?

1970 Ankara doğumluyum. Uzun yıllardır, el sanatlarıyla uğraşıyorum. 2011 yılından bu yana da atölye bazında keçeden farklı kullanım alanlarında ürünler üretiyorum.

Keçenin tarihinden biraz söz eder misiniz? İlk nerede kullanım olarak çıkmış?

Keçe, ip ve tezgâh olmadan dokunmuş kumaş demektir. Yünlerin birbirleriyle sıkışarak meydana geldiği kumaş türüdür. Keçenin tarihine baktığımızda aslında çok eski bir tarihe sahip olduğunu görüyoruz. Uzakdoğu’dan göçebe yoluyla topraklarımıza gelme diyebiliriz.

Geçmiş tarihi baktığımızda insanlar, keçeyi nerelerde kullanmışlar?

Keçe, çok farklı ama hemen hemen her alanda kullanılmış. Yer döşemesi, barınak, kepenek, kıyafet gibi çok farklı alanlarda kullanılmış. Örneğin; özellikle çobanlar hala kepenek kullanır çünkü yılan ve akrep gibi hayvanlar keçe üzerinde yürüyemiyor. Aynı zamanda yırtıcı hayvanlarda keçeye diş geçiremiyor. Bu aslında doğal bir korumadır. Çobanlar, dağa çıktığı zaman bir kurt sürüsüyle karşılaştığında kepeneğin içine gizlenip yere çöreklenir ve istediği kadar kurt onu parçalamaya çalışsın dişini geçiremez. Bu da onun için doğal bir koruma yöntemi oluyor. Ayrıca keçe suyu içine zor alır, diğer kumaşlar gibi suyu içine hapsetmiyor. Çok güzel bir yalıtım malzemesidir. Osmanlılar ve Selçuklularda tavan yalıtımı olarak da kullanılmış. Günümüz koşullarında maliyeti yüksek olduğu için çok kullanılmıyor

Keçenin sağlık için faydaları var mıdır?

Keçe sıcak ve soğu geçirmez. Kışın sıcak, yazın soğuk tutar. Vücudun ısı derecesini korur ve elektriği alır. Biz özellikle yazın, keçeyi kışa göre daha çok satarız. Koku veya bakteri barındırmıyor.  Hayvan kılı olduğu için ve yağı olduğu için kendi kokusunu taşıyor.

Yatak şiltesi olarak kullanıldığında sırt ve bel ağrılarına geliyor. Bilgisayar sehpasının altına koyun, bilgisayarın saldığı sıcaklığı emiyor.

Günümüzde artık daha modernleştirilerek kullanılıyor? Neler yapıyorsunuz?

Şapkalar, kaşkollar, şallar, özel kıyafetler, yelekler, fularlar gibi pek çok şey üretebiliyoruz. Bunun yanı sıra özel siparişler de alabiliyoruz.

Ne yününden yapılıyor? Yünler nereden geliyor?

Keçeyi, merinos koyunlarının yününden yapıyoruz. Yünlerim, Yalvaç’tan geliyor.

Ustam Gencay Kondal ile birlikte üretiyoruz. Tamamen yerli yün kullanıyoruz. İthal yün kullanmıyoruz. Şu anda Devletin hayvancılığa verdiği destekten dolayı artık yünlerimiz kalitesi artık yavaş yavaş yükselmeye başladı. Bölgesel olarak da tabii yünlerin kalitesi değişiyor.

İlkbaharda yünleri kırpma mevsimi başlar.  Haziran sonu ve temmuz başına kadar kırpma devam eder. Daha sonra toplar, ayrıştırır ve seçeriz. Kuzu ya da koyunun göğüs alt kısmındaki ince ve kısa lifli ürünleri seçerek ürünlerimizi yaparız.

Boyama işlemlerini nasıl yapıyorsunuz? Doğal boyalar mı kullanıyorsunuz?

Kimyasal olmayan doğala yakın bir boya kullanıyoruz. Ancak kök boyası değil.

Her geçen gün hazır ve pratik ürünler daha da yaygınlaşıyor. Keçenin gelecek nesiller aktarılabileceğini düşünüyor musunuz?

Yanımda öğrenmek isteyenlere öğretiyorum. Aynı zaman Halk Eğitim Merkezi’nde  usta öğreticilik de yapıyorum. Bir çok sanat fuarlarına festivallere katılıyorum. Orada da insanlara bunun eğitimini veriyorum. İsteyen herkese de kapım sonuna kadar açık öğrenip, yapsınlar. Herkesin geliri kendine aittir. Yani bunu bir kişi yapar ve elinde tutar mantığını doğru bulmuyorum. Egoistliğim yok, aktarılsın.

Seri üretim yapıyor musunuz? Deri ile keçeyi bir araya getirip farklı ürünler de yapabiliyor musunuz?

Seri üretim bazı ürünlerde var. Yatak şiltesi, bebek battaniyesi gibi ürünlerde olabiliyor. Ama bunun haricinde kişiye özel yaptığımız ürünlerde de istek üzerine seri üretip yapabiliyoruz. Yani şu renk, şu desenden 100 adet ya da 1000 adet istiyorum diyenlerin taleplerine de cevap veriyoruz. Keçe ve deriyi kullanarak çanta, yelek gibi farklı ama şık ürünler yapabiliyoruz.

Pahalı ürünler mi?

Tabii deri işin içine girince biraz pahalı olabiliyor. Bir çanta 150 liraysa deri kullanılıyorsa fiyatı artabiliyor. Çünkü her ikisi de işçilik istiyor.

Kaç günde bitiyor?

Tabii ürüne göre süre de farklılaşabiliyor. Ancak örnek vermek gerekirse bir yeleği yapmak bir hafta gibi bir zaman dilimini alabiliyor.

Mevlana Kültür Merkezi’nde standınız var. Burada umduğunuz ilgiyi görebiliyor musunuz?

MKM’de standımız var. Umduğumuz bulamıyoruz. Törenlerde çıkmak zorunda kalıyoruz. Bakanlık kendi seçtiği insanları alıyor. Bütün bir sene bekçiliğini yapıyoruz. Ancak tam iş yapacağımız zaman başkaları geliyor. Gösteriye gelen turistlerde rehberler bir yerlerle anlaştığı için onlardan da nasiplenemiyoruz. Giriş ve çıkışın düzene girmesi lazım. Çıkış mutlaka bizden geçmeli. Ancak bu şekilde bize faydası olur.

(Melek Sarıtaş)