Yapay zekâda yapaylık var

İnsan hayatına giren birçok makine, alet – ekipman gibi icatlar yanında yapay zekâ uygulamaları da hayatı kolaylaştırmak üzere vardır. Buna farklı ve ilahi anlamlar yüklemek çok doğru değildir. Nihayetinde kullandığımız bilgisayar, makine, çeşitli araç – gereç gibi bununda kullanılması gerekir. Nasıl ki yemek yerken kaşık kullanıyoruz, araştırma yaparken de bazı konularda daha hızlı bilgi sahibi olmak için yapay zekâ kullanılabilir. İşin doğru olmayan yanı ise bunun çarpıtma, kandırma, aldatma gibi diğer insanları yönlendirme boyutunda kullanılmamasıdır. Etik esas anlamda burada devreye girmektedir. Millet olarak bir şey kullanılmaya başladığında hemen onun açık kısımlarını bulur, oradaki açıklıklarla eğleniriz. Hatırlayınız, cep telefonları ilk çıktığında numara görünmüyordu, bizler ne yaptık, çaldırdık – kapattık. Karşımızdaki kişinin telaşı ve paniği ile eğlendik. Şimdi de benzer durumu yapay zekâ uygulamaları için yapıyoruz. Olmadık abuk – sabuk işler için yapay zekânın nimetlerinden yararlanıyor, ondan başkalarını etkileme ve şaşırma durumundan keyif alıyoruz.

Dikkat ederseniz teknolojiyi eğlence haline bir tek bizler getiriyoruz. Başka ülkelerde bu tür şakalaşma türü eğlenceler yerine daha gerçekçi eğlenceler bulunduğunu biliyorum. Sanırım tüm bunlar teknoloji üretmemenin verdiği türden eğlenceler olsa gerek. Diyebilirsiniz ki bizler de birçok yazılım üretiyor, hatta satıyor ve gelir elde ediyoruz. Doğrudur, dünya artık global bir şirket gibi her yerden üretilen teknolojiyi alıyor, işliyor ve bundan nasıl kazanç elde ederim arayışı içinde bulunuyor. Bundan geri kalmak olmaz. Ancak ben burada işin aldatma ve kandırma tarafı ile ilgileniyorum. Bu türden yapılan işlerin “ne yapsın milletin eğlencesi kalmadı, bunlarla eğleniyor” denmesini de doğru bulmuyorum.

Hemen hepimiz biliyoruz ki yapay zekâ ile birçok kandırmaca bilgiler üretilebiliyor, bundan da çıkar sağlanması mümkün. Ancak yapaylıkla doğallık arasında ciddi farklılıklar mevcut. İşin doğru tarafında durduğunuz zaman bunun farkına varabiliyoruz. Öncelikle yapay zekâ adı üstünde yapaylık taşıyor, bundan doğal ve duygu yüklü işlemler beklemek anlamsız. Ancak ciddi işler bu tür uygulamalar ile yapılırsa çok faydalı bir uygulama olduğu kesin. Zaten birçok etik anlayışta duygusallığın yerini makine öğreniminin alması gerektiğini söylüyor. Örneğin işe alım, çalışma ve sonuç kısımlarının kabul edilip / edilmemesinde yapay zekâ bıktırıcı bile olabiliyor. Zira o uygulamayı yapmadığın sürece bıkmadan – usanmadan uyarı vermeye devam ediyor. İnsan olsa aynı şeyleri yapmaktan sıkılır, bir süre sonra pes eder, ancak yapay zekâ uygulaması ile pes etmek deyimi ıskartaya ayrılmış durumda.

Birisi diyor ki ben yapay zekaya şiir yazdırdım, acayip oldu, harika diyor. Ben de diyorum ki doğrudur, yapay zekâ ile en etkili kelimeleri bir araya getirebilirsiniz ancak içine şair Abdurrahim Karakoç’ta Mihriban türküsündeki gibi “Lambada titreyen alev üşüyor” sözünü koyamazsınız. Koysanız bile yerinden dolayı sırıtır ve yapaylığı ortaya çıkar.  Bu bakımdan yapay zekâ uygulamalarını da mutlaka kullanmalı ancak ondan anlam beklememeliyiz. Tıpkı diğer eşyalar gibi yapay zekâ da kullanılabilir ancak bunun da iyiye kullanılması kötüye kullanılmaması gerekir. Günümüzde bu konuda ciddi araştırmalar yürütülüyor, yapay zekâ ile yapılanları ayırıp geri dönüşüm kutusuna atıyor.

Yapaylığın yaygın olarak kullanılacağı yerlerin trafik düzenlemeleri olması ya da vatandaşlık işleri gibi duyguya yer verilmeyecek rutin işlerin olması gerekir. Kontrol işleri keza yapay zekâ uygulamaları ile en doğru biçimde yapılabilir. Çünkü ondan duygu beklemek, kayırma yapmasını istemek mümkün değildir. Makine uygulaması duygusallığa yer vermediğinden en uygununu bulabiliyor. Oysa bizler çoğu zaman deneme / yanılma ikileminde kalıp ya da duygusal davranıp, en doğru kararı veremiyoruz. Bunu en doğru sonuca getirmesi konusunda yapay zekâ devreye girmekte, duygusallıktan arınmış bir şekilde cevap vermektedir. Aslında millet olarak duygusal bir yapıya sahibiz. Yapay zekânın bizlerin duygusallığını alarak karar vermemize yardımcı olması olayın en güzel tarafı olsa gerekir.