Her yıl 1 Haziran, süt ve süt ürünlerinin insan sağlığı açısından taşıdığı önemi vurgulamak ve bu alandaki sorunlara dikkat çekmek amacıyla Dünya Süt Günü olarak kutlanıyor. Ancak Türkiye'de süt üretimi azalırken, tüketim de birçok Avrupa ülkesinin gerisinde kalıyor.
TMMOB Gıda Mühendisleri Odası, bu özel gün kapsamında yayınladığı açıklamada, hem üreticilerin hem de tüketicilerin karşı karşıya olduğu sorunları net biçimde ortaya koydu.
SÜT ÜRETİMİ AZALIYOR, MALİYETLER ARTIYOR
TÜİK verilerine göre Türkiye’de 2019 yılında 22,9 milyon ton olan çiğ süt üretimi, 2023 yılında 21,4 milyon tona geriledi. Nüfus artmasına rağmen, sağılan hayvan sayısında da önemli bir düşüş yaşandı. Bu durum, süt arzının daralmasına ve fiyatların yükselmesine neden oldu.
Yem, enerji ve işçilik gibi maliyetlerdeki ciddi artışlar nedeniyle üretici zarar eder hale geldi. Üretim maliyetlerini karşılamayan çiğ süt fiyatları, küçük ve orta ölçekli üreticileri sektörden uzaklaştırıyor.
SÜT TÜKETİMİ YETERSİZ SEVİYEDE
Ulusal Süt Konseyi verilerine göre, Türkiye’de kişi başı yıllık içme sütü tüketimi sadece 39 kg. Bu rakam, Avrupa ülkelerinde 100 kg’ın üzerindeyken Türkiye’de oldukça düşük. Üstelik ülkede kayıt dışı nüfus ve turist tüketimi de hesaba katıldığında, gerçek tüketim verileri daha da geride kalıyor.
Yüksek enflasyon, özellikle çocukların gelişimi için hayati öneme sahip süt ürünlerini dar gelirli aileler için erişilemez hale getirdi.
“OKUL SÜTÜ PROJESİ” YENİDEN BAŞLATILMALI
Gıda Mühendisleri Odası, 2012–2019 yılları arasında uygulanan “Okul Sütü Projesi”nin yeniden hayata geçirilmesi gerektiğini belirtiyor. Çocukların fiziksel ve zihinsel gelişimi için günlük iki bardak süt öneriliyor. Bu ürünlerin erişilebilirliğini sağlamak, devletin temel sorumluluğu olarak görülüyor.
ÜRETİCİLER DESTEK BEKLİYOR
Süt sektörünün yaşadığı başlıca sorunlar şunlar:
Yüksek üretim maliyetleri ve düşük kârlılık
Çiğ süt referans fiyatlarının yetersizliği
Pazarlık gücünün düşük olması ve örgütsüzlük
Verimsiz hayvan ırkları ve yetersiz mera alanları
Teknik bilgi eksikliği ve hijyen sorunları
Kayıt dışı üretim ve denetim yetersizliği
İklim değişikliği ve çevresel riskler
Tüm bu faktörler, süt üretimini sürdürülemez bir hale getiriyor.
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ: SÜT SEKTÖRÜNE STRATEJİK YAKLAŞIM ŞART
TMMOB Gıda Mühendisleri Odası’nın sunduğu öneriler arasında şunlar öne çıkıyor:
Üreticiye yönelik kırsal kalkınma ve finansman desteği artırılmalı
Süt fiyatları üretici maliyetleri göz önüne alınarak belirlenmeli
Yerel kooperatifler güçlendirilmeli
Pastörize ve UHT süt üretimi yaygınlaştırılmalı
Süt denetimleri artırılmalı, sokak sütü ve kayıt dışı üretim sonlandırılmalı
Gıda mühendislerinin her aşamada görev alacağı "Yetkilendirilmiş Gıda Danışmanı" sistemi uygulanmalı
Yerel yönetimlerle birlikte sütün dağıtımı ve tüketiciye ulaşması süreci planlanmalı
“Her çocuk için ücretsiz süt” uygulaması başlatılmalı
“SAĞLIKLI BESLENME HERKESİN HAKKI”
Gıda Mühendisleri Odası, halkın doğru bilgilendirilmesi ve sektörde bilimsel çözümlere yönelinmesi gerektiğine dikkat çekerek, süt ve süt ürünleri konusunda toplumsal farkındalık çağrısı yaptı.
“Süt ve süt ürünleri tüketiminin artırılması, üreticinin desteklenmesi ve çocukların sağlıklı gelişimi için herkesin elini taşın altına koyması gerekiyor.”
