Eğitim-Sen, 'Eğitimde yapısal değişiklikler yapılmalı'

Muhabir: Müslüm Evci

16 yıllık AKP iktidarı sürecinde üzerinde en çok konuşulan, en fazla hedef belirlenen, ancak belirlenen hedeflerin büyük bölümünün gerçekleşmediği alanların başında eğitimin geldiğini ifade eden Konya Eğitim Sen Başkanı Cebrail Bektaş, “Milli Eğitim Bakanı Ziya Selçuk tarafından açıklanan Vizyon Belgesi’nde yer alan, zorunlu ders saat ve çeşitlerinin azaltılması, 5 yaş erken çocukluk eğitiminin zorunlu olması, yaz dönemi oyun temelli eğitim vb gibi hiç kimsenin itiraz etmeyeceği olumlu ifadelerin yer almaktadır. Ancak 2023 Vizyon Belgesi’nin satır aralarında yer alan ‘piyasa merkezli’ ve eğitimde yaşanan dinselleştirmeyi sürdürmeyi hedefleyen yaklaşım dikkate alındığında, eğitim politikalarına yönelik olarak yeni bir şeyin söylenmediği, geçmişte sürekli tekrarlanan hedeflerin geliştirilerek tekrarlandığı anlaşılmaktadır. Vizyon Belgesi’ne yer alan ve en çok dikkat çeken başlıklardan birisi olan ‘5 yaş erken çocukluk eğitiminin zorunlu olması’ hedefi yeni bir hedef değildir. 2010 yılından bu yana bu hedef sürekli tekrarlanmış, ancak bugüne kadar gerekli adımlar atılmamıştır. Vizyon Belgesi’nde 5 yaş erken çocukluk eğitimin hangi tarihten itibaren zorunlu olacağının belirtilmemiş olması dikkat çekicidir. Nitekim Cumhurbaşkanı konuşmasında ‘gerekli altyapı çalışmaları tamamlandıktan sonra zorunlu olacak’ şeklinde bir ifade kullanmıştır. Yıllardır bütçeden en büyük payı eğitime ayırdıklarını iddia edenlerin, MEB’in 2019 bütçesinde eğitim yatırımlarına ayrılan payın 2018'de %8,36 iken, 2019 yılı için %4,88’e çekildiği bir ortamda ‘gerekli altyapı çalışmalarının’ tamamlanması mümkün görünmemektedir” dedi.

“EĞİTİMDE PİYASA MERKEZLİ ANLAYIŞ SÜRDÜRÜLECEK”

Eğitimde uzun süredir yaşanan piyasalaştırma ve ticarileştirme vurgusu ‘Vizyon Belgesi’nde net bir şekilde bir kez daha ifade edildiğini söyleyen Cebrail Bektaş, “MEB’in özel öğretim kurumlarında bürokrasinin azaltılması, haksız rekabetin ortadan kaldırılması ve özel öğretim kurumları ile işbirliğinin güçleneceği mesajı, özel okullarının her açıdan kamu kaynaklarıyla desteklenmesi politikalarının sürdürüleceği anlamına gelmektedir. Okulların finansman ihtiyacını kendi kaynaklarından (bağışlar, aidatlar vb) sağladığı ve kendi bütçesini oluşturduğu piyasacı bir modeli benimsenmektedir. Özel sektör ve sivil toplum iş birlikleriyle eğitim kurumlarının finansmanına destek sağlanması hedeflenirken, bu desteğin biçimi hakkında herhangi bir bilgi verilmemesi dikkat çekicidir. Vizyon Belgesi’nde ‘Öğrencilere okurken çalışma fırsatı verilecek’ ifadesinin anlamı, öğrencilerimizin eğitimlerini sürdürürken aynı zamanda ‘ucuz iş gücü’ olarak kullanılmasıyla ilgili politika uygulamalarının önümüzdeki süreçte de sürdürüleceği anlaşılmaktadır. Eğitimin temel bir insan hakkı olarak herkes için parasız ve kamusal bir anlayışla hayata geçirilmesi gerekirken çeşitli adlar ve modeller eşliğinde piyasa ilişkileri içine çekilmesini onaylamamış mümkün değildir” diye konuştu.

“SINAV MERKEZLİ EĞİTİM SÜRÜYOR”

Vizyon Belgesi’nde her ne kadar ‘sınavla öğrenci olan okul sayısının azaltılması’ hedef olarak belirtilmiş olsa da, sınav merkezli eğitim sistemini değiştirmek yönünde hiçbir somut önerinin yapılmamasını vurgulayan Cebrail Bektaş, “Bugüne kadar sınav sistemlerinde sürekli değişiklik yapılmasına rağmen sorunun özüne inilmemiş, sınav merkezli eğitim modeli hiç tartışılmamıştır. Kuşkusuz hiçbir sınav tarafsız değildir. Özellikle Türkiye gibi ülkelerde yapılan sınavlar, başarı ya da yeteneği ölçmekten çok öğrencileri yarıştırmaya ve elemeyi hedeflemektedir. Eğitim sistemimiz çocuklarımızı ve gençlerimizi eğitmemekte, sadece yapılacak olan sınavlara hazırlamaktadır.

Okullar arasındaki nitelik farklarını ortadan kaldırmayı hedefleyen somut adımlar atılmadığı sürece, Vizyon Belgesi’nde yer alan ‘sınavla öğrenci alan okul sayısının azaltılması’ hedefini gerçekleştirmek bile mümkün görünmemektedir. Vizyon Belgesi’nde yıllardır iktidar tarafından özel olarak ilgilenilen imam hatip okulları ile ilgili açılan başlık ve atılacak adımlar (Program çeşitliliği, ders çeşidinin azaltılması, Arapça ve İngilizce yaz okulları, imam hatip okulları ile üniversiteler arasında işbirliği) farklı okul türleri ve öğrenciler arasında yaratılan eşitsizliğin devam edeceğini açıkça göstermektedir.

Bugüne kadar benimsenen okullaşma politikalarında, özellikle kademeler arası geçiş sürecinde çok sayıda öğrenci ve velinin itirazlarına rağmen, öğrencilerin imam hatip okullarına yönlendirilmesi yönündeki yaklaşım ve uygulamaların artarak sürecektir. Vizyon Belgesi, iktidarın arka bahçesi olarak gördüğü imam hatip okullarına yönelik özel vurgular üzerinden bugüne kadar benimsenen ayrımcı politikaların sürdürüleceğini göstermektedir” dedi.

“EĞİTİMDE GÜVENCESİZ İSTİHDAM POLİTİKALARINA  DEVAM EDİLİYOR”

Vizyon Belgesi’nde de yer alan ücretli öğretmenlerin ücretlerinin artırılması, sözleşmeli öğretmenlerin görev sürelerinin kısaltılması ifadeleri olumlu adımlar olarak Gösterilmeye çalışıyor diyen Konya Eğitim Sen Başkanı Cebrail Bektaş,” Belge’de sözleşmeli öğretmenlerin görev süresinin kısaltılması ile ilgili çalışma yapılacağı belirtilirken, Cumhurbaşkanı’nın konuşmasında sözleşmeli öğretmenlerin görev sürelerini 4+2 yıldan 3+1 yıla indirileceğini açıklamıştır. Oysa yapılması gereken, eğitimde, sözleşmeli ve ücretli öğretmenlik başta olmak üzere, her türlü güvencesiz istihdam uygulamasına son verilmesi, bütün öğretmenlerin ve yardımcı hizmetlilerin kadrolu olarak atanmasıdır. İş güvencesi kaygısıyla görev yapmak zorunda kalan bir eğitim emekçisinin öğrencilerine ve eğitim sistemine ne kadar faydasının olacağı tartışmalıdır. Ayrıca öğretmen atamalarında en fazla şikâyet konusu olan, haksız ve ayrımcı uygulamaları beraberinde getiren ‘mülakat’ ve ‘güvenlik soruşturması’ uygulamalarına son verilmesine hiç değinilmemiş olması, MEB’in güvencesiz istihdam politikaları konusunda hiçbir değişiklik olmadığını göstermektedir.  Vizyon Belgesi’nde öğretmen alım sisteminde yaşanan sorunlara yönelik hiçbir somut ifade yer almamıştır. MEB’in resmi öğretmen açığını 117 bin olarak açıkladığı bir ortamda, ataması yapılmayan 400 bini aşkın öğretmenin atanma sorununun hiç gündeme getirilmemesi önemli bir eksiklik olarak dikkat çekmektedir” ifadesinde bulundu.

“ÖĞRETMENLİK MESLEK KANUNU NASIL BİR İÇERİĞE SAHİP OLACAK ?”

MEB’in eğitim emekçilerinin mesleki ve özlük haklarına yönelik olarak bugüne kadar benimsediği yaklaşım dikkate alındığında, çıkarılması düşünülen Meslek Kanunu’nun nasıl bir içerikte hazırlanacağı konusunda çok sayıda soru işareti bulunduğunu söyleyen Cebrail Bektaş, “Öğretmenlik Meslek Kanunu’ndan beklentiler öğretmenlerin yetiştirilmesi, iş güvencesi, mesleğe alınması, ücretler, emeklilik, sağlık, öğretmenlik mesleğinin temel sorunlarını dikkate alan bir içerikte hazırlanması şeklindedir. Eğitim emekçileriyle, sendikalar ve alandaki meslek örgütleriyle herhangi bir diyalog kurmadan, bu konudaki talepleri dikkate almadan ‘masa başında’ hazırlanacak bir meslek kanununun daha baştan işlevsiz olması kaçınılmazdır.

Vizyon Belgesi’nde yer alan pedagojik formasyon ile ilgili karar yeni sorunları beraberinde getirecektir. 400 bini aşkın öğretmen atama beklerken, pedagojik formasyonu olmayanların öğretmen olarak atandıktan sonra, MEB tarafından ‘mesleki gelişim’ çerçevesinde formasyon eğitimi alacak olması yeni sorunları beraberinde getirecektir. Eğitim sisteminin ve eğitim emekçilerinin yaşadıkları sorunlara kalıcı çözümler üretilmesi, Türkiye’de eğitimi hak ettiği noktaya taşımak ancak köklü değişikliklerle mümkündür. Bu nedenle eğitim sisteminde yapısal değişiklikler gerektiği açıktır. Okul öncesi eğitimden başlayarak eğitim yatırımlarına, ders kitaplarının hazırlanmasından eğitim yöneticilerinin belirlenmesine; sınıf mevcutlarından eğitimin laik ve bilimsel yönünün geliştirilmesine; derslik, okul, öğretmen açıklarından eğitimin genel bütçe içindeki payına kadar, eğitimin hemen her kademesinde köklü bir değişimi hedeflemeyen bir Vizyon Belgesi’nin kelime anlamında olduğu gibi sadece ‘Görüntü’yü kurtarmaktan öte gitmeyeceği açıktır” dedi.