Aişe radıyallahu anhâ’ dan rivayet edildiğine göre Resûlullah sallal- lahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:

“Sizden biriniz namaz kılarken uyku hali bastırırsa, kendisinden bu hal gidinceye kadar yatsın. Çünkü uykulu vaziyette namaz kılan kimse, belki de bilmeyerek, istiğfar edip Allah’tan bağışlan­ma dileyeceğim derken kendine söver, beddua eder.”

(Buhârî, Vüdû 53; Müslim, Müsâfirîn 222. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Tatav- vu’ 18; Tirmizî, Mevâkît 146; Nesâî, Taharet 116; İbni Mâce, İkâme 184)

Açıklamalar

Uyku, vücuttaki bazı faaliyetlerin durması halidir. Uykulu iken, düşün­me, konuşma, hareket etme gibi faaliyetler durur; şuur hali kaybolur. Bu sebeple, insan uykulu halde yaptığı işlerden sorumlu tutulmaz. Allah’a karşı yapılan ibadetler­de tam bir uyanıklık ve şuurluluk aranır. Namaz, bir dua, bir niyaz, bir yakarış, bir huzura varış ve nihayet Allah’la yüzyüze geliş ve O’nunla konuşmadır. Bütün bu üstün nite­likleri taşıdığı için, gönül ve kalb uyanıklığına olduğu kadar, vücudun zindeliğine, canlılık ve diriliğine de ihtiyaç vardır. Oysa uyku hali,

bir atasözümüzün çok güzel ifade ettiği gibi, küçük ölümdür. Ölüden, dirinin yapması gereken şeyleri beklemek söz konusu olamaz. Uyuklama halindeki insan, ne söy­lediğinin farkında olmaz. Uykulu vaziyetteki konuşmalar da sayıklama kabul edilir. İnsan uyuklarken hayır yerine şer, iyi yerine kötü, güzel yerine çirkin şeyler söyleyebilir. Şayet namaz veya ibadet halinde ise, iyilik yerine kötülük, hayır yerine şer, dua yerine beddua temennisinde bulunabilir. İşte bu sebep­le Peygamber Efendimiz, uykulu halde namaz kılmayı, dua etmeyi uygun bulmamış, bilakis uyku hali geçecek kadar uyuduk­tan sonra ibadete devam edilmesi­ni öğütlemiştir.

Hadisten Öğrendiklerimiz

1. Yorgun ve bitkin düşünceye kadar ibadet etmek, dinde hoş karşılanmamış, takvâdan sayılma­mıştır.
2. Uykulu halde iken ibadet yap­mak, özellikle namaz kılmak, dua etmek tavsiye edilmemiştir.
3. İbadetler, gönül ve kalb uyanık­lığı içinde ve vücudun zindelik ve dirilik halinde yapılmalıdır.
4. Her konuda olduğu gibi, iba­detler konusunda da orta yolu tu­tup haddi aşmamak, ölçülü olmak en güzel dindarlıktır.