Atalarımız, o günlerden bu günlere güzel Türkçemizi, en güzel bir biçimde yaşatmışlar. Bunun canlı örnekleri de günümüze kadar gelen ‘Baba Öğütlerimizdir’. Türk'ün milli duygularını, manevi değerlerini, hayata bakış açısını ortaya koyan, veciz ve aynı zamanda geçmişi geleceğe bağlayan, dedelerden torunlara intikal eden kısa, ibretli, hikmetli sözlerdir.

Eskilerin, eskimeyen tabirleri ile ‘vecize’ denen bu sözler, insanlara yol gösteren ışıklar gibidir. Az kelime ile çok şeyler ifade etmektedir. “Bir gram altının, bir çuval samandan daha değerli” olduğunu bilmeyen var mıdır?

Baba öğütlerinde tecrübeler, uyarılar ve nasihatler vardır. Bunlar bir milletin duygu ve düşüncelerini, özlemlerini doğru bir şekilde ortaya koyan kurallardır. Bu sözler, Orhun ve Uygur Yazıtları’nda, Dedem Korkut, Yusuf Has Hacip, Kaşgarlı Mahmut’un eserlerinde kendini gösterir. Sonraları, Nasreddin Hoca’nın fıkralarına konu olur. Dilden dile, kulaktan kulağa, kuşaktan kuşağa kolayca ezberlenip aktarılmaktadır. Örneğin; “Seyrek git dostuna, kalksın ayak üstüne.” “Balık baştan kokar.” “Misafir kendi kısmetiyle gelir.” “Duvarı nem, insanı gam yıkar.” İşte buna benzer ifadeler, akıllarda kolay kalabilecek öğütlerdir.

Baba Öğütleri, doğru yolda nasihat verirken, çürütülmez bir gerçeğe dayanır. Üslup açısından dili sade, dar ve geniş anlamları vardır. Bu özlü sözlerde yersiz ve gereksiz kelimelere rastlanmaz.

Atasözleri, İslamiyet’ten önce toplumun geleneklerine bağlı yaygın kurallar olarak Ozanlar, Bağsılar, Kamlar, İslam’dan sonra da dervişlerle yaşatılmıştır.

İnsanlara öğüt verme, eski Ozan, Bağsı töresidir. Öğüt verilen olaylar ve davranışın hikâyesi gizli tutulduğu için “Nasihat anlayana verilir” fikri hâkimdir.

Bu öğütlerde kinci değil eğitici, toplum ihtiyaçlarına cevap niteliğinde, hatalardan uzak, Türk töre ve anlayışına dayanan yiğitlik, cömertlik, ahlaki değerlere uyma gibi yol gösterici özelliği vardır.

Önceleri bu güzel sözlere; ‘Kelam-ı kibar’ denirdi. Kaşgarlı Mahmut'un yazdığı ‘Divan-ı Lügat-it Türk’ adlı eserinde ‘SAV’, divan edebiyatında ise ‘Darb-ı Mesel’ olarak ifade edilmiştir.

Bilindiği gibi bu güzel geleneğimizin asıl kaynağı 8. asra dayanan "Orhun Abideleridir”. Ecdadımızın bu vecizeleri, gelecek nesillere ders niteliğindedir. Defalarca denendiği için doğruluğunda hiç şüphe yoktur ve aksine yol gösterici özelliği vardır.

Baba sözleri diyerek adlandırdığımız atasözleri veya geçmişin ışığı bu sözler bizim için hazinedir. Okuyup anlamamız, dinleyerek içimize kazımamız gerekir. Kültürümüz bize sonsuz kez yeter ve artar.
Velhasıl,

Milletleri ayakta tutan ve kimliklerini muhafaza ettiren kültürlerdir.

Selam ve muhabbetle ey okur.