FETÖ’den ihraç olmuş biriyle karşılaştım geçen gün. Açıldı da açıldı. Şaşırdım bu kadar konuşmasına. Çünkü tanıdığım kadarıyla içine kapanık, pek konuşan biri değildi. FETÖ ile ilgisi kalmasa da eski çevresinden tanıdıklarının durumundan örnekler verdi. Hangisini örnek verdiyse hepsi düzenli namaz kılan kişiler iken yaşamış oldukları süreç sonrasında, namaz kılmayı bıraktıklarını, dine mesafe koyduklarını, cumaya bile gitmediklerini anlattı. Halen görev yapan ama defalarca hakkında inceleme ve soruşturma yapmış bir tanıdığının da namazı bıraktığını sadece cumadan cumaya namaza gittiğini söyledi.

Bir tanesinin, çevresindekilerin haleti ruhiyesi için anlattıkları böyle. Bu durumda olan ne kadar kişi var bilmiyorum. Bu anlatılanlara siz nasıl bakarsınız bilmem. Belki de bunların durumunu, imama kızıp cami yakmaya da benzetebilir. O yapının içinde olmayalardı, beter olsunlar, devlet az bile yapmış diyebilirsiniz. Ben bu anlatılanlara, dinin bir umdesi olan namazı bıraktıklarına üzüldüğümü, bir zamanlar gittikleri bu yolun yol olmadığını, namazı bırakmalarının yanlış olduğunu söylemek isterim. Yalnız onları, mütemadiyen kıldıkları namazdan uzaklaştıran psikolojiyi anlamak gerektiğini düşünüyorum. Öyle zannediyorum, yaşadıkları süreç, başlarına gelenler, terörle damgalanmaları, kalburüstü işlerinden olmaları, maddi sıkıntı çekmeleri, birçoğunun iş bulamaması, buldu ise de emeklerinin karşılığını özel sektörden tam alamamaları, toplum nezdinde sakıncalı piyade muamelesine maruz kalmaları ve vebalı gibi görülmeleri, takip edilmeleri; geçirdikleri inceleme, soruşturma ve mahkeme boyutları, hapis vs. durumlar onları çok etkilemiş olsa gerek. Bu dünya bir imtihan dünyası. Herkesin başına türlü türlü gaileler gelebilir. Önemli olan sıkıntıları en az hasarla atlatmak. Gördüğüm kadarıyla terörist muamelesi gören bu kişiler, yaşadıkları süreci ve başlarına geleni atlatamamış, bu durumu kabullenememişler, belki de olup biteni hala anlayamadılar ya da anlam veremediler. Namaz gibi dinin bir umdesini terk ettiklerine göre öyle zannediyorum, içten içe isyan ediyorlar.

Bunların isyanları kime? Devlete, özel sektöre, kendilerine, dini cemaatlere vs. Görevlerinden atıldıkları, atılmakla kalmayıp 450 gün gibi bir süre bitinceye kadar özel sektörde dahi çalışmalarına izin verilmemesi daha da zorlarına gitmiş olabilir. Diyelim ki devlet bunları tehlikeli gördü ve görevlerine son verdi. Özel sektörde çalışmalarının önüne bir müddet engel konmasının izahı olamaz. Çünkü bu insanlar bu süre içinde ne yiyip ne içecekler? Üstelik bu süre az bir süre değil. Zaten bu yasağın izahı olmadığı için Anayasa Mahkemesi bu 450 günlük çalışamama yasağını iptal etti. Yanlış hesap Yüksek Mahkemeden döndü ama geciken adalet, adalet değildir.

Yasakları bittikten sonra özelde güç bela iş bulan bu kimselere özel sektör, bunlar nasılsa verdiğim fiyata çalışacaklar. Haklarını ve fazla vermeye gerek yok. Nasılsa elleri mahkum diyerek çalışmalarının tam karşılığını vermemiş olabilir. Ki bizim insanımız ayaklarına kadar gelen bu fırsatı kaçırmaz.

Tüm bu kızdıklarının yanında en fazla da kendilerine kızıyorlardır. Niçin aklımızı kullanmadık diye. Öyle ya insanın başına ne gelirse aklını kullanmadığından gelir. Yunus Süresi 100.ayette Allah “Aklını kullanmayanların üzerine pislik yağdırır” demiyor mu? Sen aklını kullanmazsan, o aklı kullanan birileri her daim çıkacaktır.

Belki de en fazla kızdıkları, dini görünümlü hüviyetiyle kendilerini kullanıp atan yapıyadır. Çünkü yapı bunları emrinde asker ve emir eri gibi kullanmak için dini kullandı. Namazı bırakmaları da bu tespitin doğruluğunu gösteriyor. Dini görünümlü bu yapıdan sonra diğer cemaatlere de mesafe koyuyor olabilirler. Bu psikolojiden kurtulamazlarsa belki de ileride din, bunların anlattığı gibi ise ben o dinden değilim diyecekler.

Namazı bırakmalarının psikoloji ile ne ilgisi var? Namaz kılacaklarsa kendilerine kılacaklar diyebilirsiniz. Bunda da haklı olabilirsiniz. Ben bu psikolojiyi anlamaya çalışıyorum. Bu psikolojinin nasıl bir şey olduğunu sözü fazla uzatmadan fanatik derecede Fenerbahçeli olan Gazeteci Cengiz Çandar’ın anlattığı, başından geçen bir anekdotu -aklımda kaldığı kadarıyla- buraya aktarayım ki ne anlatmak istediğimi ifade etmiş olayım: “Küçüklüğümde birkaç arkadaşla beraber bir Shell petrolünün önünde dayak yedik. Az büyüdük. Bir takım tutacağız. Galatasaray çok güzel oynuyor. GS’yi tutmak istedik ama gözümüzün önüne dayak yediğimiz Shell petrolü geldi. Çünkü Shell petrollerinin amblemi sarı kırmızı, GS’nin forması da sarı kırmızı. O yüzden GS’yi tutmaktan vazgeçtik. En büyük ezeli rakibi FB’li olduk”.