SGK'nun 2015/10 sayılı genelgesi ile, süresinde kullanılmayan teşviklerin geriye dönük olarak kullanılması imkanı ortadan kaldırılmış, ancak 01.03.2011 tarihinden itibaren kullanılmayan veya eksik kullanılan teşvikler için yargı yoluna başvuran çok sayıda işveren genelde açtıkları davaları kazanmışlardır. Bu kapsamda, TBMM'e gelen Yeni Torba Yasa Tasarısı'nda, sigorta prim teşviklerinden, geçmişte yararlanmayan veya eksik yararlanan işverenlerin, gerekli düzeltmeleri içeren belgelerle  bir ay içinde SGK'na  başvurmaları halinde  geçmişte hiç yararlanmadıkları yahut eksik yararlandıkları  prim teşvik tutarlarının işverenlere iade edileceği hükmü yer almaktadır.

Yasa'nın yürürlüğe girmesi ile birlikte başvuruların bir ay içinde yapılacak olması, bu hususta işverenlerin bir ön hazırlık yapmasını ve 01.03.2011 tarihinden bu yana eksik yararlandığı teşviklere ilişkin iptal bildirgeleri ile daha yüksek oranda yararlanması gereken teşvike göre hazırlanmış ek bildirgelerini önceden hazırlamasını zorunlu kılmaktadır.

Bunun için çeşitli kişi ve kuruluşlar, yazılım programları yaptırarak, işveren şifreleri ile e-bildirge sayfasından giriş yaparak, firmaların teşvik primi alacağı olup olmadığını sorgulayıp tespit etmekte ve buna göre gerekli belgeleri hazırlamaktadırlar. Yasa tasarısında bir aylık müracaat süresinin olması bunu zorunlu kılmaktadır.Ne var ki bir yandan Torba Yasa Tasarısı ile geçmişte yararlanmayanlara böyle bir hak verilirken,26.02.2018 tarihinden itibaren SGK'nun, çeşitli programlarla, teşviklerin tutarını hesaplayacak olanları engelleyecek şekilde  e-bildirge giriş sayfasını değiştirmesini anlamak mümkün değildir. Bu durum, bir aylık süre içinde işverenlerin gerekli belgeleri hazırlamamasını ve geriye dönük teşvik haklarını almasını engellemeye yönelik bir eylem görüntüsü vermektedir. Sanki torba yasa ile kısa süre verilmesi de, SGK'nın e-bildirge sayfasında sık sık değişiklik yaparak  girişin engellenmesi de bu işin bir odu bittiye getirilmeye çalışıldığı görüntüsünü vermektedir. Ki, bu davranış biçimi, yasaların genele şamil olması ilkesine aykırıdır.

Teşvik uygulaması günden güne oldukça girift ve içinden çıkılmaz bir hal almış olup, işverenlerin bünyesinde yer alan insan kaynakları ve muhasebe departmanlarının tek başlarına bunun altından kalkmaları mümkün değildir. Yanlış yere teşvik alınmasının da bir takım yaptırımları olduğundan, bu departmanların mutlaka uzman desteği almalarını gerektirmektedir.

Ülkemizde sigorta prim teşvikleri ilk olarak 2004 yılında yürürlüğe giren 5084 sayılı Yasa ile birlikte uygulanmaya başlamış, takip eden süreçte çok sayıda teşvik Yasası yürürlüğe girmiştir.

Belli başlı sigorta prim teşvikleri kısaca aşağıdaki gibidir.

1-5510/81 maddeye göre %5 puanlık indirim teşviki.

İşverenlerin en çok bildiği ve kullandığı teşvik budur.Belgelerini süresinde veren ve borcunu süresinde ödeyen her işveren, hissesinin % 5'i oranında,  sürekli bir şekilde bu teşvikten yararlanır.

2-6111 sayılı Yasa ile gelen, 4447/geçici 10 maddelere göre kadın ve genç istihdam teşviki

01.03.2011 tarihinden itibaren 18-29 yaş arası erkek ve 18'den büyük bayan istihdam eden işverenlere,48 ay ilâ 6 ay arasında değişen sürelerle %20,5 işveren hissesinin tamamı işsizlik sigorta fonundan karşılanır.

3-4447/geçici 7.maddeye göre 5 yıl süre ile faydalanılacak teşvik

01.07.2008 tarihinden itibaren 18-29 yaş arası erkek ve 18 yaştan büyün bayanlar için 5 yıl süre ile ve işveren hissesinin, yıllara göre %100 den başlayıp %20'ye kadar düşen orandaki tutarı işsizlik sigorta fonundan karşılanır.

4-5084(ve bunu değiştiren 5350,5615,5838,5951) sayılı Yasa'ya göre teşvik

01.03.2004-31.12.2012 döneminde 49 il ile Bozcaada ve Gökçeada'da 10 sigortalının üzerinde çalıştırılacak işçilere ait primlerin işveren hissesinin tamamı hazine tarafından karşılanır.

5-4447/50 madde teşviki(5021 ile değişik)

01.10.2009 tarihinden itibaren işsizlik ödeneğine hak kazanmış işçinin işe alınması halinde alt sınır aylık üzerinden hesaplanan işçi ve işveren hissesi ile kısa vadeli primlerin %1 i işsizlik fonundan karşılanır.

6-4857/30 engelli istihdamı

50den fazla işçi çalıştıran özel işyerlerinin çalıştırmak zorunda olduğu %3 engelli için işveren hissesinin tamamı, %3'ü aşan engelli için alt sınır aylık üzerinden hesaplanan işveren hissesinin yarısı hazine tarafından karşılanır.

7-5746/3 Ar-ge yatırımlarının teşviki

01.04.2008-31.12.2023 döneminde teknoloji merkezi işletmeleri ve Ar-ge merkezlerinde çalışan işçilere ait sigorta priminin işveren hissesinin yarısı 5 yıl süre ile genel bütçeden karşılanır.

8-5225/5-6 Kültür ve Turizm Yatırımları teşviki

01.08.2004 tarihinden itibaren sürekli olarak uygulanan bu teşvik, kurumlar vergisi mükelleflerinin Kültür ve Turizm Bakanlığı'ndan yatırım belgesi alanların işveren hissesinin yarısı 3 yılı aşmamak, girişim belgesi alanların ise %25 i 7 yılı aşmamak üzere genel bütçeden karşılanır.

9-5510/Ek 2 teşviki

Yatırımlarda devlet yardımı hakkındaki karar gereğince 01.01.2012den önce yatırım teşvik belgesi almışlarsa 4 coğrafi bölge için alt sınır aylık üzerinden işveren hissesinin tamamı, 01.01.2012 tarihinden sonra yatırım teşvik belgesi almışlar ise 6 coğrafi bölge için aynı tutar hazinece karşılanır.

Yukarıda belirtilen teşviklerden aynı anda yararlanmak mümkün olduğundan,bu teşviklerden her ay yararlanacak şekilde her ay  gerekli belgelerin hazırlanıp SGK'ya verilmesi zorunludur. Aksi halde teşvikten yararlanmak mümkün değildir. Bu durum ise özel bir uzmanlık gerektirir hale gelmiştir.

Konunun iyi bilinmemesi nedeniyle birçok işveren  geçmişte sadece % 5lik teşvik ile yetinmiştir. İşte geriye dönük prim iadesinde amaç eksik yararlanılan teşvik tutarlarının geriye dönük olarak  işverenlere iade edilmesinin  sağlanmasıdır. Bunun için ilk yapılması gereken işverenlerin geriye dönük prim alacağının olup olmadığının belirlenmesi, varsa düzeltmeye ilişkin bildirgelerin yine 01.03.2011 tarihinden itibaren tek tek hazırlanıp SGK'na verilmesi gerekmektedir.

Bütün bu hususların bir uzman desteği olmadan hazırlanması ise olası değildir.