Besin intoleransı, öğelerinden bazı besin gruplarına karşı tepki oluşması sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Bazen organların belirli enzimlerinin üretememesi veya az üretmesi sonucu ortaya çıkar. Besin intoleransı alerji gibi bağışıklık sistemiyle bağdaştırılmamalıdır. Besin intoleransı olan kişiler, belirli bir besini tükettiklerinde mide rahatsızlığı, gaz, şişkinlik, ishal, kabızlık gibi sindirim problemleri veya sivilce, kaşıntı, kızarıklık, geniz akıntısı, gözde yaşarma gibi diğer problemlere yol açabilmektedir.
Besin İntoleransına Neden Olan Besinler
Besin intoleransı en yaygın olarak laktoz (süt şekerine karşı), gluten (buğday, arpa ve çavdar proteine karşı) ve fruktoz (meyve şekeri) gibi maddelere karşı gelişebilir. Ayrıca bazı insanlar, baharatlar, kafein ve yapay katkı maddelerine karşı intoleranslar geliştirebilirler. İntolerans genetik faktörlerden, patolojilerden veya sindirim sistemi hastalıklarından da kaynaklı olabilir.
Enzim Eksikliği: Besin intoleranslarının çoğu, belirli besinleri sindirmek için gerekli olan enzimlerin düşük performans göstermesi veya eksik olması nedeniyle ortaya çıkar. Örneğin laktoz intoleransı, laktozu (süt şekeri) parçalayan laktaz enziminin eksikliği sonucu ortaya çıkar.
Kalıtımsal Faktörler: Besin intoleransı, aile geçmişinde bu tür intoleransların oluşma durumunda genetik olarak aktarılabilir. Ailesinde laktoz intoleransı olan bir kişinin çocuğu, aynı intolerans riski taşıyabilir.
Bağırsak Sorunları: Bağırsak rahatsızlıkları özellikle İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS) besin intoleranslarına neden olmaktadır.
Çevresel Faktörler: Bazı faktörler, besin intoleranslarını tetikleyebilir. Örneğin, stres, şehir veya bir maddeye sürekli maruz kalma besin intoleranslarını artırabilir.
Yaşlanma: Yaşlanma süreciyle birlikte enzim kapasitesi azalabilir. Bu durumdaki bireylerde besin intoleranslarının gelişme riskini artırabilir.
Bağırsak Mikrobiyotası Dengesizliği: Bağırsakta bulunan mikroorganizmaların dengesizliği, besin intoleranslarına neden olabilir. Bağırsak mikrobiyotasındaki olumsuz yönde değişiklikler, besinlerin doğru şekilde sindirilmesini engelleyebilir.
Besin İntoleransının Etkileri
Besin intoleransı olan kişiler, hafiften şiddetliye kadar geçen ve kısa süreli veya kalıcı olabilir. Sürekli olarak intoleransı olan kişilerde sindirim sistemi problemleri, vitamin-mineral eksiklikleri, kilo kaybı veya kilo alımı, zayıf bağışıklık sistemi ve kronik yorgunluk gibi sorunlarla karşılaşabilirler.
Besin İntoleransında Ne Yapılmalı?
Besin intoleransı teşhisinden sonra o besinin diyetten 4 hafta süre ile çıkarılması önerilir. Bu durumda, uygun eleminasyon diyeti oluşturulmalıdır. Dört hafta sonunda besin tüketilmeli halen devam ediyorsa 3 ay diyetten o besin çıkarılmalıdır. Fakat tüketimden sonra tekrar intolerans oluştuysa o besin dirençli olup 6 ay vücuttan uzaklaştırılıp bağırsaklara tamamen unutturulması gerekir. Besin intoleransı, doğru bir şekilde yönetildiğinde, hafifletilebilir veya tamamen yok olabilir.
Sağlıklı Günler