2024 yılı için net asgari ücret tutarı 17 Bin 2 lira seviyesindedir. Mevcut duruma bakıldığında 2024 yılı için oluşması beklenen enflasyon oranı yıllık %45 civarında olacağı tahmin edilmektedir. Buna ilave olarak, ekonomik büyüme rakamı ise %3 seviyesinden biraz fazla gelmesi öngörülmektedir. Bu durumda en iyi senaryo asgari ücretin refah payını da içerdiği %50 seviyesinde bir artışın öngörüldüğü durum olmaktadır. Bu duruma göre, asgari ücret rakamı aylık net 25 Bin 500 lira seviyesine çıkmaktadır.
EN İYİ SENARYO %50 ARTIŞ
Fakat işveren tarafına baktığımızda, asgari ücrete yapılan artış miktarının %25 seviyelerinde olması istenmektedir. Bu durumda asgari ücret tutarı aylık 21 Bin 250 lira civarında olacaktır.
EN KÖTÜ SENARYO %25 ARTIŞ
İşveren tarafının ifadesine karşılık işçi tarafını temsil eden sendikalar ise asgari ücretin yaklaşık olarak aylık 30 Bin lira olmasını istemektedir. Bu durum yaklaşık olarak %75 civarında bir artışa rasgelmektedir. Memur ve emeklilere yapılan zam oranları belli iken bu durumun gerçekleşmesi nerede ise imkansızdır. Fakat yanlış anlaşılmasın, günümüz piyasa ekonomisindeki öğretilere baktığımızda, işgücüne yapılan ücret ödemeleri işletme açısından en önemli maliyet kalemlerinin başında gelmektedir. Bu piyasa yapısına göre ücretlerde meydana gelecek bu kadarlık artışın karşılığı hem üretilen mal/hizmetler açısından fiyat artış (daha fazla enflasyon) hem de maliyetler artması nedeni ile istihdamda bir azalma yani işgücünün işten çıkarılması (üstelik işverenlerin devlete karşılık işten çıkarma gibi önemli bir kozunun olduğunu düşündüğümüzde) olacaktır. Fakat üretim faktörlerden ve beşerî sermayeden birisi olarak işgücü düşünüldüğünde, buna yapılan ödemelerin bir maliyet olmaması gerektiği göz ardı edilmemelidir. Yani bölüşüm ekonomisi olması durumunda işgücü işletme açısından basit bir unsur değil işletmenin nerede ise sahiplerinden birisi olarak anlamlandırılır. Böyle olduğunda ise işgücü kendi işinde çalışır gibi özveride bulunur ve daha verimli bir çalışma durumu ortaya çıkar. Bu durumun sonunda hem işveren hem de işçi kazançlı çıkar. Ayrıca ekonomik literatürde, düşük gelir gruplarına yapılan ek ödemeler ya da fazla ücretler, ekonomide direk olarak tüketim harcaması demektir. Bu kesimin tasarruf etme eğilimi olmaması nedeni ile yapılan artışlar ekonomide hemen tüketim yaratır. Tüketim eğilimleri bu kadar yüksek olan bu kesimin yaptığı harcama ise ekonomide çarpan dediğimiz çoğaltan etkisi yaratır ve ekonomik büyüme sağlar. Ayrıca tüketime karşılık üretiminde meydana gelecek artış ise hızlandıran prensibi ile ekonomik büyüme sağlar. Hem tüketim hem üretim tarafından beslenen ekonomi, olması gerekenden daha hızlı büyür ve ülkenin refah düzeyinde bir iyileşme meydana gelir. İşveren kesimin böyle yüksek bir artışı istememelerine karşılık, ekonomideki bu ilkeler yardımı ile daha fazla kazanç sağlayacakları görülmektedir.
Olaya daha gerçekçi baktığımızda ise, asgari ücret artışını sadece enflasyon artışına bağlamamak gerekir. Nitekim asgari ücret değeri diğer ülkeler ile kıyaslanarak ülkelerin mevcut durumu ortaya konmaktadır. Asgari ücretin diğer ülkeler ile kıyaslanmasında kullanılan argüman dolara çevrilmiş tutardır. Bu bağlamda ülkemizde dolar kurunun nerede ise yıl içerisinde sabit kalması yani çok fazla oynak olmaması nedeni ile asgari ücrete yapılacak yüksek artış dengeleri bozabilir. Örneğin 2024 başında dolar kuru 29,5 lira civarında iken asgari ücret dolar bazında 580 $ olmaktadır (aşağı/yukarı 600 $). 2024 yılının sonuna yaklaştığımız şu günlerde dolar kuru 35 civarında seyretmektedir. Buna göre farklı senaryolara baktığımızda;
21 Bin 250 TL, dolara çevrildiğinde 607 $
25 Bin TL, dolara çevrildiğinde 715 $
30 Bin TL, dolara çevrildiğinde ise 857 $ olarak karşımıza çıkmaktadır.
İşin bu tarafından baktığımızda asgari ücretin 30 Bin lira seviyelerine çıkması imkânsız görülmektedir. Burada en iyi senaryo özellikle hükümet açısından hem enflasyon farkını verdiğinden dolayı hem de dolar bazında ücret skalasını geçen seneye göre 100 dolar civarında arttırdığı için 25 Bin lira seviyeleri uygun gözükmektedir. Unutmamak gerekir en iyi senaryo 25 Bin seviyesi olmasına karşılık 24 Bin ve 23 Bin seviyelerini de göz ardı etmemek gerektiği kanısındayım.