Kur’an’ı Kerim’in 60.süresinin adı Mümtehine süresidir. 13 ayetten oluşur. Sürenin onuncu âyetinde, Hudeybiye antlaşmasından sonra müşrikler arasından çıkıp Medine’ye gelen ve Müslüman olduklarını söyleyen kadınların imtihan edilmeleri emredildiği için süreye mecazen, “imtihan eden” anlamında “mümtehine” denmiştir.
Sürenin 10.ayetinde Allah, “Ey iman edenler! Hicret etmiş olan mümin kadınlar size geldikleri zaman onları imtihan edin…” emrini verdikten sonra 13.ayette ise gelen kadınların hangi sorularla veya konularla imtihan edilmeleri gerektiğini belirtmektedir: “Ey Peygamber! İnanmış kadınlar, Allah'a hiçbir ortak koşmamak, hırsızlık yapmamak, zina etmemek, çocuklarını öldürmemek, başkasının çocuğunu sahiplenerek kocasına isnatta bulunmamak ve uygun olanı işlemekte sana karşı gelmemek şartıyla sana biat etmek üzere geldikleri zaman, onları kabul et; onlara Allah'tan bağışlanma dile; doğrusu Allah, bağışlayandır, acıyandır.”
Medine İslam Devleti ile Mekke Site Devleti arasında imzalanan Hudeybiye Anlaşmasının geneli Müslümanların aleyhine maddelerle dolu idi. Bu anlaşmanın en önemli yönü müşriklerin Müslümanları resmen tanımalarıydı. Burada niyetim anlaşma maddelerini sıralamak değil. Ayetten anladığım Medine’ye Müslüman olduk diye gelen kadınların imtihan edilmeleri gerektiğidir. Allah, Müslüman olmalarını “Şirk koşmamak, hırsızlık yapmamak, zina yapmamak, çocukları öldürmemek, kocasına ‘Bu çocuk senin’ diyerek isnatta bulunmamak ve uygun işlerde peygambere itaat etmeleri” şartına bağlamıştır. Farkındaysanız Allah, Müslüman olmak için gerekli olan Kelimeyi Tevhidi söylemeyi ya da kelimeyi şahadet getirmeyi veya Müslüman olduklarını ikrar etmelerini yeterli görmemiş, sınava tabi tutulmalarını istemiştir.
Müfessirlerimiz, fıkıhçılarımız, kelamcılarımız bu konuya nasıl bakar? Bu ayet sadece bu kadınların imtihan edilmesine has bir durumu mu ifade ediyor? Yoksa bu ayetten kıyasla mevcut Müslümanlar veya yeni Müslüman olacaklara kelimeyi şahadetin yanında başka şartlar ileri sürülebilir mi? İşte can alıcı soru bu olsa gerek.
Malumunuz İslam dini “iman, ibadet ve ahlak” sacayağı üzerine temellendirilir. Üçayak olmadan nasıl ki bir sacayağı esas misyonunu yerine getiremezse bu üç umde olmadan nasıl Müslüman olunur veya Müslüman kalınır? Zira birbirinden bağımsız gibi olsa da iman, ibadet ve ahlak birbiriyle sıkı bir ilişki içerisindedir. Biri olmadan diğerleri bir şey ifade etmez. Çünkü eksik kalır.
Gelmek istediğim nokta günümüz Müslümanlarını özellikle ahlaki yönden eleştiririz. Çünkü yapılanı İslam ile bağdaştıramıyoruz. Bu nice Müslümanlıktır diyoruz. Hasılı çoğunluğumuz ahlaki kuralları yerine getirme konusunda sınıfta kaldık. Mümtehine 13.ayette Müslüman olma şartlarını sıralarken Allah Teala, genellikle ahlaki kuralları yerine getireceklerine dair söz alınmasını istemiştir. Biz bu ayete kıyasla günümüzde Müslüman olmak isteyenlere veya Müslüman fakat kötülük yapmaya devam edenlere bu ve benzer şartları koysak nasıl olur? Bence fena olmaz, hatta çok iyi olur. İçinizden İslam’da kişinin Müslüman olması “Dil ile ikrar, kalp ile tasdikten ibarettir,” hatta kişinin kalben Müslüman olduğunu söylemesi o kişinin Allah katında mümin olması için yeterlidir, kimse kimsenin Müslümanlığını sorgulayamaz, diyebilirsiniz. Buna eyvallah diyorum. Fakat Müslüman olarak iyi örnek değilsek, birçok kötülükler kendini Müslüman olarak tanımlayan kişilerin başının altından çıkıyorsa bence bu ayetin gereği yapılmalıdır. Zira Müslümanlık sadece inandım demekten ibaret değildir. Söz vermenin, biat etmenin, Müslüman oldum demenin bir bedeli olmalıdır. İman bir söz verme ise ibadet ve ahlak da bu sözün pratiğidir.
Günümüz Müslümanları veya yeni Müslüman olmak isteyenler ahlaki ilkelerden ibaret sunacağımız kuralları uygulamaz ve yerine getirmez ise onları Müslümanlık dairesinden çıkarmamız mümkün değil ama en azından “Falan kimsenin yaptığı şu hareketler İslam’ın şu ilkeleriyle çelişmektedir. Biz bu hareketleri onaylamıyoruz” deriz.
Sahi Mümtehine 13.ayetten hareketle günümüz Müslümanlarını sınava tabi tutmaya ne dersiniz? Bu sınavın ilk öğrencileri kendimiz olmak ve gereğini yerine getirmek şartıyla tabi.