İlk, orta ve lisede -haydi üniversiteyi de ekleyelim- öğretmen ve öğretim görevlileri; adına sınav, vize, final dedikleri sınavlar yapmaktadır. Öğretmen ve öğretim görevlileri şu soruyu mu sorayım, bu soruyu mu sorayım, kaç soru sorayım şeklinde inceden inceye düşünür, soruları hazırlar, sınav tarihi geldiğinde soruları fotokopi eder, öğrencilerin önüne koyar.
Öğrenciler, tarihi daha önceden belirlenmiş dersin konularına şuradan mı çıkar, buradan mı çıkar diyerek sınav günü gelinceye kadar gecesini gündüzüne katarak çalışır. Sınav günü gelir çatar. Öğretmen/öğretim görevlisi sınavda kopya çektirmemek için gözünü dört açar, gözünden kaçırdığı kişiler kopyasını çeker, sınav bitimi sınavı iyi geçen öğrencinin keyfine diyecek yoktur. Sınavı iyi geçmeyen üniversite öğrencisi önce bütünlemeye kalır, bütünlemede de geçemezse dersi alttan alır veya mezun olmayı bir dönem geciktirir. Lise öğrencisi de sınıfı ya not ortalamasıyla, ya sorumlu, ya da bir üst sınıfa sorumlu olarak geçer. Ara dönemlerde bu dersi verir. İlkokul ve ortaokulda ise sınav puanın ne olursa olsun bir üst sınıfa geçtiğin gibi mezun da olursun.
Üniversitelerin durumu üniversiteden üniversiteye göre değişse de bir dönemde bir dersten en az bir vize, bir de final olmak üzere 2; ilk, orta ve liselerde de bir dönemde ikişer sınav yapılmaktadır.
Zorunlu eğitim 12 yıl olduğu için ilk ve ortayı bitiren öğrenci diploma almaz, bunun yerine okuduğu sınıfların aritmetik ortalaması geçme puanı olarak sınıf geçme defterine geçer. Liseyi bitirenin ise dört yılın ortalaması olarak aldığı puanlar geçme ve diploma puanı olarak defterlere yazılır.
İlk, orta ve lisede notun yüksek olması sonucu öğrenci teşekkür veya takdir alır, derslerinden biri zayıf olan, bu ödüllerden mahrum kalır.
Ortaokulu bitiren adrese dayalı yerleşeceği zaman mahallesindeki okula öncelik puan üstünlüğüne göre merkezi olarak yerleşir. Öğrenci, adrese dayalı sınavsız lisede okumak istemiyorsa 8.sınıfın sonunda merkezi olarak yapılan sınava girmek ve o sınavda emsallerine göre başarılı olmak zorunda. Çünkü dört yıl boyunca öğrencinin girdiği ve öğretmenin yaptığı sınavlar, verdiği proje ve performans puanları başka da bir işe yaramaz.
Öğrenci mahalle okulunda, özel veya merkezi sınavla öğrenci alan bir lisede dört yıl boyunca öğrenim görse, bu okul kademesinde de yapılan sınavlardan alınan puanların mezun olmanın ve diploma sahibi olmanın dışında fazla bir karşılığı yoktur. Çünkü öğrenci üniversiteli olmak için lise son sınıfın sonunda merkezi olarak yapılacak olan TYT ve AYT sınavlarında emsallerine fark atmak için ter dökmek zorunda. Aldığı puana göre öğrenci istediği bir bölüme gider veya bir yıl sonra tekrar sınava girer.
Üniversitede okurken 4 veya 5 yıl boyunca dönemlik veya yıllık sınavlara girer, sınav puanlarının aritmetik ortalaması diploma puanı olur. Mezun olduktan sonra devlette bir işe girmek istiyorsa öğrenci KPSS sınavlarına girerek başarılı olmak zorunda.
Gördüğünüz gibi ilkokul 4.sınıftan, üniversiteyi bitirinceye kadar öğrenci her sınıf kademesinde sınavlara girdiği gibi okul kademelerinde de sınava giriyor. Öğrenci sınavlara hazırlanıyor, okullar sınavlar yapmak için kağıt üstüne kağıt, toner üzerine toner harcıyor. Öğrencinin aldığı puanlar öğrencinin başarısını ölçmede bir kıstas olmuyor. Başarı için merkezi sınavlarda öğrenci kendini göstermek zorunda. Adama sormazlar mı, öğrencinin sınıf ve okul kademelerinde girdiği sınavlardan aldığı puanlar, başarıda bir kıstas olmayacaksa biz bu sınavları niçin hala yapmaya devam ediyoruz? Anladığım kadarıyla okullarda öğretmenlerin verdiği puanların bir karşılığı yok. O zaman okulları, öğrencileri, öğretmenleri ve üniversiteleri sınavlarla niçin oyalıyoruz? Niçin bu sınavlar için masraf ve emek sarf ediyoruz?
Bence yapılması gereken (üniversiteyi bir tarafa bırakıyorum) okulların ve öğretmenlerin yapmak zorunda olduğu sınavlar kaldırılmalı. Yani öğretmen sınav yapmamalı, öğrenciye yazılı, proje ve performans puanı vermemeli. Öğretmenin görevi ve sorumluluğu belirlenen konu ve kazanımları öğrencilerine kazandırmak olmalı. Sınavların her türlüsü merkezi yapılmalı. İlkokulda sınav tamamen kaldırılmalı. Ortaokulun 6.7.8.sınıflarında dönemlik merkezi olarak yapılacak sınavların aritmetik ortalaması öğrencinin hem geçme, hem de liseye yerleşme puanı olmalıdır. Lise 10.11.12.sınıflarda dönemlik merkezi olarak yapılacak sınavların aritmetik ortalaması öğrencinin hem diploma, hem de üniversiteye yerleşme puanı olmalıdır.