Herkesin ekonomi uzmanı olduğu yerde benim fikirlerimi söylemem ne kadar doğru bilemem ancak çalışmalarını tarımsal ekonomi alanında yapan birisi olarak kendimde küçük de olsa bir hakkımın olduğunu düşünüyorum. Her ayın 3’ünde enflasyon rakamları açıklanırken, marul şu kadar arttı, limon tavan yaptı, soğan uçtu bitti gibi haberlerden çok sıkıldığımı belirtmek isterim. Marul fiyatlarının %2500 artmasının enflasyon üzerinde etkisi sıfırdır. Her kim ki marul fiyatının enflasyona sebep olduğunu söyler ise doğru söylemez, sadece hedef şaşırtır. Marul fiyatlarının neden enflasyona neden olmayacağını düşünerek bu yazıyı yazıyorum.
Bundan bir süre önce ziraat mühendisi olmamızın verdiği güçle 3 ortak marul yetiştirmeye karar verdik. Ben ziraat işlerinin ne kadar zor ve yorucu olduğunu bilmeme rağmen diğer ortakların teşviki ile bu işe girdim. 15 dekar alanda marul yetiştirmek için tarlayı hazırlattık, ortağımızın birisi marul fidelerini yetiştirdi, 3 ortağın tüm aile fertleri hep birlikte dışarıdan da (tarım işçisi) yardım alarak marul fidelerini tarlaya diktik. Marullar büyümeye bizlerde tarla içinde sulama, gübreleme, çapalama, ilaçlama gibi işlemleri yapmaya başladık. Aradan 1 ay geçtikten sonra marullar artık gözle görünür düzeye geldi, bizler de o güzel marulları gördükçe sevinip, keyf almaya başladık. Marulları satıp ne kadar para kazanacağımızı, kazanacağımız para ile neler yapacağımızı konuşur olduk. 2 ayın sonunda marullar artık kesilebilecek düzeye gelmişti.
Marulları tek tek satamayacağımız için müşteri aramaya başladık. Sonunda bir müşteri bulduk, adam aracı ile geldi, işçiler bulduk seçmece marulları tarladan bir kamyonete yükledik. Bu arada marullar hafiften bitlenmeye başladı, ilaçlama konusunda tereddüt geçirdik. İlaçlasak bir hafta satamayacağız, ilaçladık. Bekledik, bu kez tarlanın tamamına bir müşteri bulduk. Tarla olarak satışta anlaştık. Adam kaporayı verdi, marullardan bir kamyon kesti ve gitti.
Bu arada marulların bakım işlerini aksatmadan sürdürüyoruz. Yani sulaması, bakımı, korunması gibi işleri diğer tarımsal faaliyetler ile birlikte yapıyoruz. Marulları tarla olarak alan adam bir daha gelmedi. Marullar büyüdü, göbeklendi, her biri çok güzel ve lezzetli duruma geldi ancak alan adam ortalıkta yok. Telefonla arıyoruz, geleceğim diyor, gelmiyor. Tarlada kontroller yapıyoruz, marullar yeniden bitlenmeye başladı. İlaçlasak mı / ilaçlamasak mı bilemiyoruz. Tarladaki marulları alan adam bir daha gelmedi. Bunun üzerine başka bir alıcı bulduk, bu kez marulları ona sattık. O adam da geldi bir kamyon marulu aldı gitti, kalanına bir kez daha geldi, Nerde ise marulların yarınının telef olduğu bir sezonu kapattık.
Elde ettiğimiz geliri ve yaptığımız masrafları hesapladık. Kendi ve aile fertlerinin emek ve gayreti, zamanı hesaplamaya dahil edilmedi. Kazanacağımız para ile hayal kurarken, yaptığımız harcamaların, elde ettiğimiz geliri dengelemesi ile sevindik. Bu durum üretim penceresinden marulun görünümü, diğer taraftan tüketim cephesinde ise durum çok daha farklı. Düşünüyorum, geçen yıl hiç marul tüketmemişim, ne kaybettim? Bu yıl çok marul aldım, ne kazandım? Tüketici eğer uygun ise marul gibi sebzeleri tüketir, değilse onun yerine ikame olan lahana ya da diğer yeşil yapraklı sebzeleri kullanır. Yani tarım ürünlerinin birden çok alternatifi vardır. Bu bakımdan birisi olmazsa diğerini kullanarak tüketimde bulunur. Yani fiyatı artan bunun gibi bir tarım ürününün enflasyona etkisi nerede ise 0‘dır.
O zaman diyebilirsiniz ki peki enflasyona ne, neden oluyor? Cevabı açıktır. 100 liraya aldığınız bir malı, 120 liraya satarak 20 lira para kazanırken, fiyatı 130 lira olduğunda 150 liraya satıp, yine aynı 20 lira kazanıyor musunuz? Bunun cevabını bildiğiniz anda enflasyonun da nedenini anlarsınız.