LÂDİK VE LÂDİK YAZITLARI

Mehmet Gündoğdu

Lâdik bir ilkçağ kentidir. Otantik ismi: Katekekaumene. Yazılı kaynaklardan öğrendiğimize göre; Katakekaumene sözcüğü, Helen dilinde kavruk-yanık anlamına geliyor. İki püskürtü bölgesi böyle anılmıştır: Bir Kula, diğeri Leodikea yâni Lâdik.

Leodika; Konya kuzeybatı ilerisindeki Lâdik’in eski yerleşim yeridir. Frig, Roma, Bizans dönemlerinin yaşandığı otantik bir bölgedir. Çok sayıda Yunanca, Frigce ve Grekçe kitabeli taşları vardır. Bu yazıların bir kısmı okunmuştur. Lâdik’te bulunup okunan bazı yazıtların Türkçesi şöyledir: 1. Nana’nın oğlu Meiros, Zeus’un emrine göre (bu sunağı) diktirdi. 2. Kâhya Eukarpos ulu Zeus’a sundu. 3. Plouiton’un oğlu Bassos iyi vatandaş olup rüşvet almadan ve halka yararlı bir şekilde çarşı müdürlüğü yapıp kıtlık zamanında ucuz fiyatla buğday verip iki kere kendi parasıyla şehirden hiç yardım almayıp dışarıdan buğday satın alarak, çarşıda bulunan çeşmeye kendi parasıyla su getirdi. 5. Demirci Aurelios Papas ölümsüz tanrılara sundu. 6. Kurtarıcı tanrılar ve Agdistis ve büyükanne Boethene ve tanrıların annesi ve… Apollo ve Artemis’e tapınıyorum. İkonion kolonisine karşı kerim ve iyi niyetli olsunlar diye Markos sundu. Oğlu bu tanrıların heykellerini ve bütün süsü ile bu tapınağı çok sevdiği vatanına diktirdi. 7. Kointos Filogos’un oğlu…Erates eşi ve çocukları ile beraber en büyük tanrıya sundu. 8. Babası Publios Ausonios ve Aimilianes, oğulları çavuş Publios Ausonios Valens’in ve torunları Valvisius’un hatıralarına bu mezar anıtlarını diktirdiler,  hem de Aimilianes kendisi için ve iyi niyetli olmalarından dolayı kız torunları Donma ve Tata için (bu anıtı diktirdi). 9. Manes'in kızı Babeis, kendi kocası Proteas’ın oğlu Patrokles ve kendinin hatırasına hayatta iken (bu mezarı yaptırdı). 10. Aurelia Antonia oğlum Markianos ile beraber pek tatlı kocam Diyakon Johannes’in hatırasına diktirdim. 11. İmparatorluğun azadı ve… Publius Aelius Manius, çok sevdiği eşi Lucius’un kızı Lunia’nın hatırasına 12. Katolik ve havarilerin kutsal tanrının kilisesinin papazı Selekos. Burada yatıyorum. İsa’nın…” Bizans döneminde Kadınhanı Kolokısa’da yaşamış bir din adamına aittir (Kaynak: MAMA Vol. 7-587).

“Asil bir kökten bir dal yetişti, büyük unvan sahibi mükemmel insan Menandros. Yüksek ve adil bir rahip verimli olan bu topraklarda yatıyor. Ruhu ölümsüz Tanrı katında, Abraham dönemindeki mutlu insanlar gibi. Vatanı onu şereflendirir, halkı onun için iyi şey söyler. Eşi Kleoue üzüntü içinde ona şöyle seslenir: Beni yalnız bıraktın gittin, dertler içinde. Menandros şöyle cevaplar: -Eşim ağlama, kardeşlerimin ruhlarını incitme, beni üzme. Tanrı böyle uygun görmüştür. Hayattan faydalan, Tanrı’ya dua et. Seni dertlerinden kurtarsın, bana güzel şeyler söyle…”

Başhöyük’te bulunan eski bir çeşmenin kitabesi 4. yüzyıla ait olup şiir diliyle yazılmıştır. Türkçesi şöyledir: “Önce her şeyi gören Tanrı için dua edeceğim. İkinci olarak onun baş meleği olan İsa için ilahi söyleyeceğim. Ölmüş bulunan Eugenius’un yeryüzünde hatırlatılması büyük olay. Ey Eugenius sen genç olarak bu dünyadan ayrıldın. Güney ışığını gören herkes seni tanır. Doğu, batı, güney ve kuzey senin engin tecrübesinde, senin başarında, senin zenginlik ve asaletinde ve hoşgörülü geniş yüreğindedir. Sağlığında yoksulları cesurca destekledin. Herkesten üstün ve farklı idin. Frigya, Asya, doğu ve batı senin matemini tutuyor.”

(Bu kitabe Stephan Mitchell-Land, Men, God of Anatolia-Anadolu’nun Toprağı, İnsanları ve Tanrıları isimli kitaptan alınmıştır).