AK KÖPRÜ VE HATUNSARAY YAZITLARI
Ak köprü, Hatunsaray beldesinin girişindeki dere üzerinde tipik bir Roma köprüsüdür. Sonradan yanına yapılan bir köprü ile ulaşım sağlandığından bugün kullanılmamaktadır. Ayakları tamamen gönyeli taştan yapılmış olup üstü döşeme taşla kaplıdır. Köprünün taş olan korkuluklarında köklü onarımlar yapılmış olup batı korkuluğu altında dört köşe bir mil taşı vardır. Uygarlıkların ve tarihin kesişme noktası bir köprüdür. İsa’dan önce 5. yüzyılda tarihçi Heredot’un sözünü ettiği Kral Yolu’nun bir kısmı bu köprüden geçmektedir. Her yönden çok önemli olan bu yolu; Lidyalılar ticaret yolu olarak yapmışlar, daha sonraları Büyük İskender ve Romalılar geliştirerek askeri yol olarak kullanmışlardır. Efes dolaylarından uzanıp gelen bu yol; batıdan Kilistra (bugün ki Gökyurt köyü) güzergahı ile Bağırsakdere’den (Beyşehir yolundaki Ballıkaya) geçerek yalvaç’a uzanırdı. Yolun diğer ucu Ak köprü’den geçerek Karaman’a uzanır buradan da sahile inerdi. Bu tarihi yol üzerinde, bu çevredeki üç antik köprüden birisi de Ak köprüdür.
Ak Köprü dört önemli yolun kavuştuğu yerdedir. Hatunsaray’dan sonra Kayadibi, Yeşildere, İkipınar yolları bu köprüye çıkar. Doğru gidilirse Çatören, Alan, Akören ve Apa bölgesine uzanır. Akören’den batıya dönülürse Avdan, Mavi Boğaz, Balıklıova, Akkisse yoluyla bir tarafı Seydişehir, bir tarafı Konya’ya gider. Ak Köprü önünden doğuya dönülürse Kavak, Susuz yoluyla Çumra’ya; bir başka yoldan Kayıhöyüğü ve Bayat’a gidilir. Ak Köprü’den batıya dönülürse Güneydere, İlyas Baba Tekke, Gökyurt, Evliya Tekke, köylerine ulaşılır. Gökyurt köyü altından kuzeye dönülürse Kumralı, Kayalı yoluyla Antalya çevre yoluna çıkıldığı gibi, daha da ilerleyerek; Beyşehir yolu ve Bağırsakdere- Ballıkaya’ya kadar uzanır. Bu yolların hepsi tarihi yollardır. Kral Yolu ve kervan yolları da bu güzergâhın içindedir.
HATUNSARAY’DA BULUNUP OKUNAN YAZITLAR
*Prof. Sterret’in Zoldra’da bulduğu, halen Konya Arkeoloji Müzesi’nde sergilenen 795 numaralı Lystra yazıtı: “Mesut Julia Kolonisi onbaşısının emriyle mukaddes Avgustus’a bir çift kurban hediye ettiler.”
*Prof. Dr. Thomas Drew-Bear tarafından 1995 yılında yerinde görülüp okunan ve belediye bahçesindeki mezar taşındaki yazı: “Titüs Favanios Clarus kendi kızı Fa Vonia Secunda’nın anısına bu mezarı yaptırdı. Gaius Lu li us Campanus kendisi için hayatta iken…”
*Bir evin avlusunda bulunan okunmuş yazı: “Zoes’in mezarı”
*Cami avlusundaki mil taşında: “İmparatır Ceasar Gaius Lu li us Verüs Maksiminus dindar ve başarılı Avgustus yolu tamir etti, 11.mil”
*Eski mezarlıkta bulunan okunmuş yazıt: “Şanlı ve kutsal şehit Georgios Kilisesinin sınırları…”
*Ak Köprüdeki yazı okunup bir mil taşı olduğu anlaşılmıştır.
*Prof. Sterret’in bulup, M. Wanddington’un yayımladığı yazıt: “Pappa Tiberipolis ve Orandeis senatosu ve halkı koloniye iyi talih diler.”
* 1910’da bulunan iki yazıt:
“Kakan ve Maromoas ve Zeus Iman Lınıcüs Zeus’a adanmış rahipler…”
“Toues Macrinüs abascantüs ve Bretasis ve Batasis’in oğlu yeminleşip birlikte çağın güneşi heykelini yaparak Hermes’e ve Zeus’e adamışlardır.”
* Bunlardan başka Gömse Köprüsü ayaklarında, evlerin duvarlarında da henüz okunmamış Latince yazıt ve yazılar vardır.
YALVAÇ’TA BULUNAN YAZIT
Sterret’in antik Antiocheia’da (Yalvaç) bulup okuduğu bir kitabe: “Bu yazıt Lystra tarafından hediye edilen muhteşem Lystra Kolonisi hemşerisi muhteşem Antiocheia Kolonisi’ne tanzim eder.”