KONYA’NIN FÎ TARİHİ- 38

Mehmet Gündoğdu

 

FEYZİ HALICI (Selçukya Sultanı Feyzi Baba)

 

 

Şair, yazar, Konya eski senatörü, hatip. Konya Gazeteciler Cemiyeti ve Konya Turizm Derneği’yle vakfının kurucusu. Basın şeref kartı sahibi. 1957 yılından bu yana yayımlanan Çağrı Dergisi’nin kurucusu, yayıncısı ve editörü. Konya Turizm Derneği bünyesi içinde başta Âşıklar Bayramı olmak üzere yemek, güvercin, gül, geleneksel cirit yarışmaları düzenlemiş; semalı ve ayinli Mevlana Anma Törenleri’ni başlatarak bütün dünyaya duyurmuştur.

1924 yılında Konya’da, Mevlana Müzesi yanındaki Celal Sokağı’nda doğdu. Babası Sabri, annesi Hanım’dır. Baba tarafı Erzurum, anne tarafı Van kökenlidir. İlk ve orta öğrenimini Konya’da tamamladıktan sonra İstanbul Üniversitesi’nden Kimya Yüksek Mühendisi olarak diplomasını almış ve Konya’ya gelerek babasıyla birlikte halı, mobilya ticareti yapmıştır.

İlk şiirleri Çınaraltı ve Yedigün dergilerinde yayımlandı. Yerel gazetelerin yanı sıra Şadırvan, Varlık, Hisar, Türk Dili, Milli Kültür, Türk Edebiyatı gibi zamanının seçkin dergilerinde de şiir ve sanat yazıları yazmıştır.

Konya Gazeteciler Cemiyeti’nin kurucu üyelerindendir.  1957 yılından bu yana Çağrı Dergisi’ni aralıksız yayımlamaktadır. Konya Turizm Derneği ve vakfını kurarak uzun süre başkanlıklarını yapmıştır. Dernek ve vakıf bünyesinde birçok yarışmalar ve sanatsal etkinlikler düzenlemiş, başta folklor ve halk edebiyatı olmak üzere birçok konuda ulusal ve uluslar arası etkinlikleri organize etmiştir.

10 yıl Konya senatörlüğü yapan Feyzi Halıcı, Türk Kooperatifler Birliği Genel Başkanlığı görevinde bulunmuş, Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Milli Kültür Dergisi yayın kurullarında yer almıştır. Pek çok dost ülkenin fahri konsolosudur.

Başta Mevlana hakkında ve Mesnevi çevirileri olmak üzere yüzden fazla kitabı yayımlanmıştır. Halk şiiri tarzında yazdığı şiirlerde “Âşık Fezai” mahlasını kullanmaktadır.

1980 sonrasından bu yana Ankara ve İstanbul’da yaşayan Feyzi Halıcı Konya’yı da ihmal etmemektedir.

 

DR. MEHDİ HALICI (Mezopotamya Bilgesi Cemşid Bender)

Hukuk Doktoru, yazar, ressam, tarihçi. 1927 yılında Mevlana Müzesi yanındaki Celal Sokağı’nda doğdu. Babası Sabri, annesi Hanım’dır. Baba tarafı Erzurum, anne tarafı Van kökenlidir.

 Konya’da tamamladığı lise öğreniminden sonra İstanbul Hukuk Fakültesi’nden diploma aldı. Fransa’da doktora yaptı. İlk evliliğinin yürümemesi üzerine eşinden ayrılıp Norveçli Marta ile evlendi, daha sonra da birkaç kez evlilik yaptı. Norveç’te kooperatifçilik üzerine incelemelerde bulundu.

Bir süre Konya’da avukatlık yaparak, sadece “adaletin yerini bulması için”  Birçok karışık davanın savunmasını yaparak, birçok zanlıyı cezadan kurtardı.

1 Nisan 1952 gününde Lütfi Hodoğlu ile birlikte, ömrü beş ay süren “Bizim Şehir “ gazetesinin ilk sayısını yayımladılar.

Konya’nın meczuplarıyla çok ilgilendiği için adliyede  ”delilerin avukatı” olarak anılırdı.

Tarzı olan bir öykü yazarı olmanın yanı sıra çok yönlü bir araştırmacıdır da. Yaptığı tarih araştırmaları ile Kürt tarihi yazarak kendisine “Mezopotamya Bilgesi” dedirtti. Bazı kitaplarında Cemşid Bender ismini kullandı.

Başta yerel gazeteler olmak üzere, Cumhuriyet gazetesine de öykü ve makaleler yazdı. Öykülerinin çoğu Norveç, Danimarka ve Yugoslavya gazete ve dergilerinde yayımlandı. Türkiye dergilerinden Varlık, Türk DiliL ve Çağrı dergilerinde edebiyat, folklor, sanat yazıları ve öyküler yazdı.

Konya Turizm Derneği ve vakfı bünyesinde uzun yıllar kültür ve sanat etkinliklerine katılıp, katkıda bulundu.

Yayımlanan kitapları: Karides Durağı, Gülen İnek, Çatıdaki İsa, Osmanlı Maliye Tarihi, Halk Şiirimizin Altın Kitabı (Mesut Doğu ile birlikte), Skandinavya’da Turizm, Konya Sazı ve Türküleri. En son kitabı: Konya’da İz Bırakanlar. Cemşid Bender imzasıyla yayımlanan kitapları: Kürt Tarihi ve Uygarlığı, Kürt Uygarlığında Alevilik, Kürt Mutfak Kültürü ve Yemekleri. Kürt Kızı Zenge.

1958 yılından bu yana Çatalhöyük üzerine inceleme ve araştırma yazıları yazdı. Çatalhöyük’ü Mellart keşfetti, Mehdi Halıcı da “Yaşayan Çatalhöyük” gerçeği içinde Çatalhöyük’ün dünyaca tanınmasını sağladı.

1980 sonrasında İzmir’e yerleşti. 7 Nisan 2008 tarihinde İzmir’de öldü. Mezarı İzmir’dedir.

 

DR. NEVİN HALICI

Uluslar arası tanınmış yemek yazarı, lezzet tadıcısı, araştırmacı olan Nevin Halıcı, Türk yemek kültürünü doğudan batıya- kuzeyden güneye götürüp tanıtan bir kültür elçisidir. Selçuklu döneminden başlamak üzere, tarih içinden bu güne kadar gelebilen ya da unutulan yemek kültürü ve yemekleri üzerine ciddi araştırmalar yaparak her biri eskimez yapıt olmaya aday birçok yapıta imza atmıştır. Yemek konusunda bilinmeyenleri bilinir yapan Nevin Halıcı; sarayların, varsıl kesimin, yoksul kesimin bütün yemeklerini araştırıp kalem- kâğıda dökerek yemekleri ve yemek kültürünü unutulmaz yapmıştır.

Şimdi; “Bu işler bu kadar önemli mi? Altı- üstü yemek tarifi değil mi?” gibi sorular sorabilirsiniz. Sormakla haklısınız. Ancak, Nevin Halıcı’nın kitaplarını, yazılarını okuduktan sonra yemekler ve yemek kültürünün gerçekten önemli olduğunu kabul edeceksinizdir.

Nevin Halıcı’nın yazdıklarını okusanız da okumasanız da yemekler ve yemek kültürü gerçekten önemli. Günümüzde bilgisayarlar, bilgi sunarlar, televizyonlar, akıllı telefonlar gibi teknolojinin getirdiği olanaklar varken ve her saat yüz binlerce yemeğin tarifi yapılıyorken Nevin Halıcı’nın yazdıkları devede kulak kalır. Ancak, bu yemeklerde kullanılan malzemelerin çoğunun insan sağlığına zarar verdiği unutulmasın. Şu anda doğal olan yiyecek yok gibi. Nevin Halıcı’nın yemek tariflerinde yapay et suları, içine sertleştirici katılarak peynir mayasıyla mayalanmış süt tozu ağırlıklı yoğurtlar, içine koruyucu maddeler katılmış meyve suları ya da ilk çıktığından bu yana formülü gizlenen kimyevi maddeli içecekler yok. Bunun yerine halis sütten yapılmış doğal mayalı yoğurtlar, doğal meyvelerin hoşafları, kompostoları, reçelleri var. Yani her malzeme doğaldır. Yemek ve yemek kültürünün yazılmasının ikinci bir önemi de çoktan unutulup gitmiş yemeklerin yeniden anımsatılarak eski damak tadının sağlanması. Bir başka önem; bu konuda çalışacaklar için temel malzemeler oluşturması. Yerel halkbilimcilere derli toplu hazır kaynak malzemelerin ortaya çıkarılmasıdır. Ayrıca yemek tariflerinin yapıldığı, tarihçelerin verildiği dönemler hakkında halkın toplumsal yaşamı, ne yiyip ne içtiği, neleri bulup neleri bulamadığı hakkında da bilgi verilmiş oluyor.

Nevin Halıcı 1941 Konya doğumludur. İlköğrenimini Kız Tatbikat Okulu’nda yaptıktan sonra Konya Kız Enstitüsü’nden diploma aldı. Ayrıca Ankara Gazi Üniversitesi’nde Aile ekonomisi ve beslenme öğrenimi gördü. Daha sonra İngiltere’de öğrenim görerek bir diploma daha aldı. Selçuk ve Gazi Üniversitelerinde doktorasını tamamladı. Türkiye’nin çeşitli yerlerindeki okullarda yemek öğretmeni olarak çalıştıktan sonra 1999 yılında emekli oldu.

Gazete ve dergilerde, uluslar arası yayınlarda yazılar yazdı, uluslar arası toplantılarda bildiriler sundu, yemek kitapları yazdı.

Kitaplarından bazıları: Geleneksel Konya Yemekleri¸ Ege Bölgesi Yemekleri, Akdeniz Bölgesi Yemekleri, Türk Mutfağı, Siniden Tepsiye Klasik Türk Mutfağı, Nevin Halıcı’s Turkish Cookbook, Sufi Cusine, Konya Yemek Kültürü ve Konya Yemekleri, Mevlâna Mutfağı, Açıklamalı Mutfak Terimleri Sözlüğü.