Konya’nın taçlı ve en görkemli anıtı Takkeli Dağ’dır. Tarih kitaplarında Kevele, Kübele, Gevale dağı olarak anılır. Silleliler Karabuga derler. Bu sivri dağa Takkeli Dağ denilmesinin nedeni; zirvedeki Kale kalıntılarının Konya’dan bir takke, bir taç gibi görünmesidir. Dağ üzerindeki kaleden dolayı pek çok tarihi olayın yaşandığı bir yer olması bakımından çok önemlidir.
2012 yılından bu yana bu görkemli dağ ve kalesi üzerinde tarih kazıları yapılmaktadır. Selçuk Belediyesi, Konya Müzeler Müdürlüğü, Kültür Bakanlığı, NEÜ işbirliğiyle yapılan bu çalışmalar halen sürüyor.
1990’lı yıllardan bu yana hep yazarak gündemde tutmaya çalıştığım konulardan biride buydu. Bu yüzden bu tarih kazıları ilerde yapılacak çalışmalar için de umut verdi.
1990’lı yıllarda başlayan dağcılık sevdam yüzünden bu dağa belki yüzlerce tırmandım, her yanını en küçük ayrıntısına kadar incelemiştim. Kazılar sonucunda bilmediğimiz yeni yerlerin bulunmasına çok sevindim. Kazılar sonucunda toprak altından yeni sarnıçlar, hamam, kaleye ait temel duvarları, kaya mezarları, gizli bir tünel ortaya çıkarılmıştır.
Kalıntılardan ve yazılı kaynaklardan anlaşıldığına göre: İç kale, dış kale olmak üzere; Gevele Kalesi iki kaleden oluşmuştur. Doğu ve batı kısımdaki kale surları bir ile gözetleme kulelerinin bir kısmı, doğal koşullara dayanarak bugüne kadar gelebilmişlerdir.
Gevele Kalesi; surlarının sağlamlığı ve bulunduğu dağın çok dik olmasından dolayı Anadolu’nun en sağlam kalesidir. Kaledekilerin, savaşta taşlarla bile kendilerini savunabilecek derecede savunmaya elverişlidir.
Frigler ve Selçuklular savaşta sıkıştıklarında Gevale Kalesi’ne sığınırlar, gerektiğinde buradan savunma yaparlarmış. Aynı zamanda Selçuklu saray erkânı piknik ve eğlence için sık- sık buraya gelerek, bir süre kalırlarmış.
Şimdi Gevele Kalesi’nde geçen önemli olaylardan bazılarına şöyle bir göz atalım:
1- Kutalmışoğlu Süleyman Şah, Konya’yı ele geçirdiğinde; Bizans’ın Konya Valisi olan Martavkoska’yı Gevele Kalesi’nde tutsak alarak, Konya’nın anahtarını teslim almıştı. Martavkoska kalenin zindanında hapsedilmişti.
2- Selçuklu Sultanı Ruknettin, kendisine isyan eden Karamanoğlu Mehmet’i yakalayarak bu zindana hapsetmişti.
3- Zazadın Hanı’nı yaptıran Sadettin Köpek, Emir Kamyar’ı bu kalenin zindanında öldürmüştü.
4- Sultan I. Alâeddin, Bağdat Halifesi’nin gönderdiği elçiyi bu kalede kabul etti. Yanlarında Mevlâna’nın babası Bahaddin Veled’de bulunuyordu.
5- Karamanoğlu İbrahim Bey, taht ve mirasını bir oğluna bırakınca, diğer oğulları razı olmadılar ve isyan ettiler. Gevele Kalesi’ne sığınan İbrahim Bey oğullarının askerleri tarafından öldürüldü.
6- III. Kılıç Arslan delikanlı çağında iken bir iç savaş çıktı ve çatışma sırasında bu kalede öldürüldü.
7- Konya, zaman- zaman Karamanoğulları’nın isyanlarına sahne olmuştur. Bu isyanların önü alınamamış, ancak Fatih Sultan Mehmet zamanında Gevele Kalesi kuşatılarak, ağır toplarının yardımıyla kaleyi ele geçirip; hem Karamanoğlu isyanlarını noktalamış, hem de Konya’yı Karamanoğlu’ndan geriye almıştı.