Çapraz bulaşma ortamdan, kullanılan ekipmandan ve kişiden gıdaya bulaşması istenmeyen unsurların bulaşmasıdır. Çapraz bulaşmayı ikiye ayırabiliriz bir ürün üretilirken birde evimizde almış olduğumuz bir gıda maddesini muhafaza ederken ve işleyip tüketirken.
İşletme gıda ürünü üretirken çapraz bulaşmayı önlemek zorundadır. Bunun için gerekli önlemler alır ve kayıtlarını tutar. Alınan hammadde analizleri yapılır, işlem basamaklarının denetimi yapılır kaydı tutulur ve son ürün analizleri ve gözlemleri yapılarak ürün satışa sunulur. Personelden, kullanılan ekipmandan ve ortamdan; fiziksel (taş, cam gibi istenmeyen yabancı madde), kimyasal (işletmede kullanılan ürüne bulaşması istenmeyen uzaklaştırılması tam yapılamamış temizlik maddeleri ) ve biyolojik (ürünün mikrobiyal olarak bulaşması) bulaşmalar çapraz bulaşma yollarıdır. İşletme ekipmanının kontrollerini ve temizliğini yaparak, personele gerekli eğitimi vererek ve ortam için gıda güvenliği şartlarını sağlayarak çapraz bulaşmayı önleyebilir.
Evlerde de aynı işletmelerde olduğu gibi çapraz bulaşmalar olabilir bunlarında önlenmesi gerekir. Çapraz bulaşma önlenemez ise gıda kaynaklı hastalıklar ve sorunlar ortaya çıkabilir. Evde kullandığımız ekipmalar (bıçak, tencere, kesme tahtası vb.), temizlikte kullandığımız deterjanın tam durulanmaması, hijyen açısından uygun olmayan ortam çapraz bulaşma sorununun evlerde oluşumunu sağlar. Bunun için birkaç basit önlem alarak evlerde çapraz bulaşmayı önleyebiliriz.
İlk olarak evimizde el temizliğimize dikkat etmeli ve temizlikten sonra elimizi yeterli durulamalıyız. İşlem süresince elimiz ile yüzümüzü oynamamalıyız.
Kullandığımız giysilerimiz temiz olmalı giysilerimizden bulaşmaya sebep olabilecek unsur bulunmamalı.
Kullandığımız tencere, bıçak ve diğer kapların temizliğini ve durulamasını tam yapmalıyız. Çiğ ürünlerde kullandığımız bıçağı yıkayıp temizlemeden pişmiş ürünlerde kullanmamalıyız.
Ortam havalandırmasına önem vermeliyiz. Temiz havanın olduğu ortamda çalışmalıyız.
Kesme tahtasında hijyen kurallarına dikkat etmeliyiz. Masa yüzeyi ve çalışma alanı temiz olmalı. Kullanılan kirli ekipman ile temiz ekipmalar birbiri ile temas etmemeli.
Marketten alınan gıdalar hızlı bir şekilde eve ulaştırılmalı ve buzdolabında bulaşmanın en az olacağı şekilde düzenlenmeli. Et, balık, tavuk gibi ürünler suları akmadan ve münkünse alt rafa koyulmalı. Yumurta orijinal ambalajında olmalı.
Buzdolabında açık ürün olmamalı ürünler kapalı saklama kaplarında muhafaza edilmeli.
Bazı ürünler ambalajı açıldıktan sonra belirli süre içerisinde tüketilmeli bu süreye dikkat edilmeli ve açılan ambalaj uygun saklama kaplarına yerleştirilerek açık ürün olmaması sağlanmalı.
Çiğ ve pişmiş ürün ayrı kaplarda olmalı birbiri ile temas etmemeli.
Çölyak hastalrının glütensiz ürünler tüketmesi gerekmekte, bunların glüten içeren ürünlerin bulaşmaması da önemlidir.
Olası bozulmuş bir ürünün diğer ürünler ile temasının kesilmiş olması çok önemlidir. Bunun için her ürünün kapalı saklama kaplarında muhafaza edilmeli.
Bu basit önlemler ile evimizde çapraz bulaşmayı önleyebilir ve sağlığımız için olumsuz sonuçlar doğurabilecek sorunları çıkmadan kaynağında önlemiş olacağız.