Yaşantımız boyunca, insanlığın var olduğu günden bugüne pek az şey insan olmanın vermiş olduğu bir doyumsuzlukla bizi memnun eder. Bunların başında lise zamanlarında en çok Matematik sorusunu çözüp, en hızlı Türkçe sorularını okuyacağımız üniversite sınavları gelmektedir. Lise dönemlerinde henüz ergen olduğumuz için hangi mesleğin bizi memnun edeceğini, kişiliğimize uygun olduğunu ya da hangi mesleki yatkınlıklarımızın olduğunun farkında değilizdir. Sadece önümüze çıkan sınav engelini aşıp, üniversite okumak ve hatta iyi bir bölümde okumak isteriz. Çoğumuz okumaya başladığı bölümü sever, hatta zevkle okur, bir kısım öğrenci ise bölüme başladıktan sonra kendini, geleceğini, mezun olunca ne iş yapacağını, neden o şehirde veya bölümde olduğunu sorgulamaya başlar. Karar verdiğinde ise ya mezun olduktan sonra iş değiştirmek ya da okurken başka bir bölüm için tekrar hazırlanmak ister sınavlara. Bunun pek çok nedeni olabilir. Aile isteği ile o bölüme gitmiştir, sınav puanı çok iyidir ve puana göre bölüm tercih etmiştir, hedefi tutmadığı için tutan yeri yazmıştır, okulda ya da kursta öğretmenlerinin beklentisi iyi bir bölümdür vs.
Meslek seçerken aslında hiç şunu düşünmeyiz; “Ben bu okuyacağım bölümü severek okuyabilecek ve mezun olduktan sonra da işimi severek yapabilecek miyim?”
Okumanın yaşı yoktur bunun ülkemizde ya da dünyada pek çok örneği vardır. Peki ya bir işi zevk alarak yapmanın yaşı var mıdır?
Bunun içinde bireylerin öncelikle kendilerini tanımaları, yeteneklerini, zevklerini, kişilik özelliklerini, yatkınlıklarını da keşfetmeleri gerekir. Yaşadığımız teknoloji çağında pek çok meslek tercihini kolaylaştıracak ya da bireysel olarak kişilerin kendilerini tanımalarına yardımcı olacak testler mevcut fakat güvenirliği ya da doğruluğu tartışılır. Okulların ya da kursların rehber öğretmenleri bu konuda yardımcı olabilir, psikologlar test ya da envanter uygulayarak bireysel danışmanlık ile yardımcı olabilir, bireyler yapmak istedikleri ya da hedefledikleri bölüm için o mesleği yapan büyükleri ile görüşebilir imkan dahilinde ise mesleği yakından tanımak için o işi yapan kişinin yanında bir müddet gözlem yapılabilir. Böylece daha sağlıklı ve ne istediğini bilen bir tercih sürecinden geçilmiş olur.
Meslekler neye göre seçilir ya da seçilmez?
1. Aile istiyor diye okul okunmaz.
2. Akrabalar için meslek seçilmez.
3. Kursta ya da okulda gözden düşerim kaygısı ile ders çalışılmaz.
4. Mezun olunca çok para kazanırım düşüncesi ile meslek seçimi yapılmaz.
5. Bugünden 4 yıl sonrasının ekonomik şartları düşünülerek bir tercih yapılmaz.
Sınavdan yüksek ya da düşük puan almak fark etmez. Yüksek puan alıp, düşük puanlı bir bölüm tercih edilebildiği gibi düşük puan alınca hayaldeki hedefi tutturmak için biraz daha ders çalışmaya ihtiyaç olduğu düşüncesi kabul edilebilir düşünceler olmalıdır. Örneğin her sınav birincisi öğrenci tıp okumak zorunda değildir, zihninde tasarlayıp ben bu işi yapabilirim dediği başka bir bölüme gitmesi hem işini severek yapmasını hem de kendi özgür irade ve kişisel yatkınlığına uygun bölümü seçmiş olur.
Sınava hazırlanmak, ders çalışmak, biraz fazla soru çözmek, kitap okumak, bunun yanında sosyal hayattan kopmamak gerekir. Bir sınav öğrencisi sınavlara hazırlanırken bir yandan da gündemi takip etmeli, kitabını okumalı, müziğini dinlemeli, film izleyip, zaman zaman da kısa molalar verebilmelidir. Öğrencin tek rakibi yine kendisi olmalıdır. Her gün bir önceki günün üzerine koyarak ilerlemelidir. Ders çalışmak bir zorunluluk olmaktan çıkıp, hayallerine giden yolda birkaç aylık çaba sarf edilen bir süreç olarak algılanmalıdır. Sınava hazırlanırken kişinin kendini sosyal hayattan, çevreden, gündemden, yeni yerler ve yeni olan her şeyi keşfetmekten izole etmeye çalışması da kişinin sınav maratonunda zorlanmalarına neden olabilir. Bunun en güzel yolu tamamen kısıtlanmak yerine zevk alınan işleri de sıraya koyarak ve vaktini kısıtlayarak yapmaktır.
Bir öğrenci hem kursa gidip sınava hazırlarken bunun yanında kendini hangi alanda rahat hissediyorsa o alana dair de çalışmalar yapabilir. Örneğin sınav çalışırken spor yapmak, hobi olarak enstrüman çalmak, arkadaşlar ile dışarıda vakit geçirmek bireylere motivasyon kaynağı olabilir.
Sınav 1 yıllık bir çalışma sürecidir ama mesleğiniz ömür boyu severek yapacağımız bir iş olmalıdır.