Dün ilk 9 maddeyi kısaca konuşmuştuk. Bugün devam edelim ve ikinci 9 maddeyi de bir değerlendirelim.
10. maddede Cumhurbaşkanı yardımcılarının ve de bakanların nasıl ve kimlerden olacağı ile ilgili bir düzenleme var. Bu kadrolar teknik kadrolar gibi çalışacaklar. Milletvekili olma özelliklerine sahip ama milletvekili olmayan isimlerden seçilecekler. Ve bu seçimi haliyle cumhurbaşkanı yapacak.
11. maddede meclisin erken seçim istemesi veya cumhurbaşkanının erken seçim istemesi halinde iki seçim birlikte yapılır denilmekte. Yani meclis erken seçim isteyebilir ve cumhurbaşkanlığı seçimiyle milletvekilleri seçimi beraber yapılacak. Ama bu istek cumhurbaşkanlığının ikinci döneminde meclisten gelirse cumhurbaşkanı 3.dönemde de aday olabilecektir.
12. maddede sıkıyönetim ve seferberlik anayasadan çıkarılmış oluyor. Sadece olağanüstü hal (OHAL) durumu var. Burada da yetki tamamen cumhurbaşkanında. OHAL’de kanun hükmünde kararnameleri de cumhurbaşkanı çıkarabiliyor ve eğer meclis bu kanun hükmünde kararname (KHK)lerle ilgili bir yasa yaparsa o zaman bu KHK geçerliliğini yitiriyor.
13. maddede askeri mahkemeler kaldırılıyor ve tüm vatandaşlar aynı mahkemelerde hukuk arayacak duruma geliyorlar.
14. madde HSYK konusu ile ilgili. HSYK’da Kurulun başkanı Adalet Bakanı olacak. Ancak bu kez söz konusu bakanın “siyasal bakan” değil, cumhurbaşkanınca atanmış kişidir. Yine cumhurbaşkanınca atanan müsteşar da kurulun üyesi olarak görevlendirilecek. Geriye kalan 7 üyeyi TBMM, 4 üyeyi cumhurbaşkanı seçecek.
15. maddede bütçe hazırlama hakkı cumhurbaşkanına veriliyor. Bütçe tek maddede (madde 161) düzenlenmiş, hükümetin yerini cumhurbaşkanı almıştır. Bütçe ve kesin hesapla ilgili ayrıntıları düzenleyen madde 162-163-164 yürürlükten kaldırılmıştır. Devletin tüm mali yönetimi, ülke kaynaklarının yıllık planlanması ve kullanılması artık hükümetsiz cumhurbaşkanına aittir.
16. maddedeki değişikliklerden itibaren daha detaylı olacağından bundan sonrasını da yarınki yazımızda devam edelim.