Halk arasında sıklıkla benim de vertigom var şeklinde duyulan asında sadece bir sempton olan vertigonun etyolojisinde ; periferik ve santral vestibüler patolojiler, vizüel hastalıklar, nörolojik hastalıklar, kardiyak ve metabolik hastalıklar vs. rol oynayabilir.
En sık görülen periferel vestibüler hastalıktır. En önemli özellikleri, başın belirli pozisyonlarında ortaya çıkan anlık vertigo ve buna eşlik eden düzeltici göz hareketleridir. BPPV’de nistagmusun yönünü ve karakterini tutulan semisirküler kanal ve altta yatan fizyopatolojik mekanizma belirler. Ani başlayan ve saniyeler süren şiddetli vertigo ile nistagmusa sıklıkla bulantı, kusma, çarpıntı, terleme gibi semptomlar eşlik eder.
BPPV’nin genel nedenlerine bakacak olursak; İdiyopatik, kafa travmaları ,migren , başın ekstansiyonda uzun süre kalması, mastoidektomi şeklinde sıralanabilir. Bizim için önemli olan, periferik vestibüler sisteme ait olan vertigonun karakteristiği şu özelliklerle belirlenebilir;
* Göz açıkken çevrenin, kapalıyken kendisinin rotasyonel döndüğünü tarif eder,
* Dakikalar içinde giderek azalır,
* Mide bulantısı, kusma, terleme eşlik eder,
* Baş hareketleriyle vertigoda artış olur,
* Nöbetler arasında daha iyi ve dengeli dönemler vardır,
* Akut ataklar hastanın gündelik işlerini olumsuz etkiler.
Hastalığın altında yatan sebep iç kulaktaki denge organının sakkül kısmında yer alan otokoniaların (halk arasında denge kristalleri olarak bilinmektedir) yerlerinden koparak yarım daire kanalları içerisine düşmeleridir. Kristaller hangi yarım daire kanalı içerisine düşmüşse başın o eksendeki hareketlerinde şiddetli baş dönmesi ortaya çıkar. En sık etkilenen kanal arka yarım daire kanalıdır. BPPV her yaş gurubunda görülebilmekle birlikte yaşlı kişilerde daha sık görülür. 65 yaşın üstündeki kişilerde en sık baş dönmesi nedenidir. BPPV ‘de tanı; hastalara spesifik pozisyonların verildiği pozisyonel testler uygulanarak konulur. Bunlardan en sık uygulananı Dix Hall-Pike testidir. Bu testte hasta önce bir sedyeye oturtulur. Başı sağa çevrilir. Sonra baş bu pozisyonu koruyacak şekilde hızla yatırılarak baş bir miktar sedyeden sarkıtılır. Bu arada doktor hastanın göz hareketlerini Frenzel Gözlüğü ya da videonistagmografi ile takip ederek nistagmus adı verilen spesifik göz hareketlerinin ortaya çıkıp çıkmadığını kontrol eder. Sonra hasta tekrar oturur pozisyona getirilir ve baş karşı tarafa çevirilerek test tekrar edilir. Hasta olan kulak tarafında pozisyonla birlikte nistagmus (sıçrayıcı nitelikte hızlı göz hareketleri) ortaya çıkar. Hastalık çoğu zaman kendiliğinden kısa sürede geçer. Ancak bazı hastalarda kendiliğinden iyileşme olmaz. Bu hastaların doktor tarafından değerlendirilmesi gerekir. BPPV de en sık uygulanan tedavi repozisyon manevraları yani kristallerin tekrar orjinal yerine gönderildiği manevralardır. Epley Manevrası posterior (arka ) yarım daire kanalı BPPV sinde en sık kullanılan manevradır. Lateral (yan) yarım daire kanalı BPPV sinde ise sıklıkla Barbekü Manevrası kullanılır. Bu manevralar tek seferde yüzde 80-90 oranında hastalığın düzelmesini sağlar. Bazen ikinci ya da üçüncü manevrayı yapmak gerekir ve bu sayede hastaların yüzde 90’ında düzelme sağlanır. Başarısız olunan hastalarda habitüasyon egzersizleri uygulanarak sorun büyük oranda çözümlenir. Oldukça nadiren tüm tedavilere rağmen hastalarda düzelme olmayabilir. Bu durumda cerrahi tedaviler gündeme gelir. Cerrahi olarak hastalıklı yarım daire kanalı kapatılabilinir ya da hastalıklı taraftaki denge siniri kesilebilir.