Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası; 30 Nisan 2021 tarihinde yürürlüğe girecek olan, Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik, Resmi Gazetede yayımlanması akabinde, ülkemizde faaliyette bulunduğu iddia edilen iki yüz adet kripto para şirketlerinden bazıları bir bir dökülmeye başladı! Neden acaba?!. Yasal çerçevede iş yapmak demek ki zorlarına gidecek! Doğa boşluğu da kabul etmeyeceğine göre!.
Merkez Bankasının yayınlamış olduğu yönetmeliğe göre, kripto varlıklar, ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılamayacak! Kripto varlıkların ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılmasına yönelik hizmet sunulamayacak!.
Kripto para ve bitcoin borsasına para yatıran ya da oyuncu olarak mağdur olduğunu iddia eden kişiler, savcılıklara dolandırıldıkları noktasından, başvuru dilekçeleri arka arkaya gelmeye başladı! Kripto para borsasında ki dönen rakamlar, reel sektöre aktarılmış olsa ülkemizin ekonomik olarak nasıl bir kalkınma hamlesi yakalayacağını ve işsizlik sorununun da çözüleceğini düşünmek gerekir! Şehrimizde kripto para piyasasında yatırımcı ya da oyuncu olarak yüz bin civarında kişi olduğu iddia edilmektedir! Savcılığa dolandırıldıkları için birkaç kişi haricinde bir başvuru da olmamıştır!.
Peki, kripto nedir?! Kripto para ya da kripto para borsası nedir, izah etmeye çalışalım!.Kriptoloji, bir tür özel şifreleme bilimidir! Verilerin ( yazı, rakam veya herhangi bir mesajın ) özel bir sistem sayesinde şifrelenmesi, güvenli bir ortam aracılığıyla alıcıya gönderilmesi ve bu şifreleme sisteminin çözülerek verilerin ortaya çıkması olarak özetleyebiliriz!.
Kripto paralar, şifrelenmiş, dijital bilgi olarak var olan bir tür para biçimidir!. Herhangi bir bankadan bağımsız olarak çalışan bir kripto para birimi, varlıklar arasında sermaye yaratmayı ve aktarmayı düzenlemek için gelişmiş bir matematik kullanır!
Kripto para birimi, bir değişim ortamı olarak veya bir kayıt tutma yöntemi olarak çalışmak üzere tasarlanmış dijital formda bir simgedir! Ağındaki işlemleri güvence altına almak, doğrulamak ve yeni jetonların yarattığı kontrole sahip olmak için kripto-grafik algoritmalar kullanır!
2009 yılında ilk defa açık kaynak yazılım olarak piyasaya sürülen Bitcoin, merkezi olmayan ve en popüler kripto para birimidir! Bitcoin piyasaya sürülmesinden bu güne kadar, 6.000’den fazla alt coin oluşturulduğu da ifade edilmektedir!
Bitcoin, elektronik olarak oluşturulan, merkezi olmayan kripto para birimidir! Merkez Bankaları tarafından çıkarılan para birimlerinden farklı olarak, merkezi bir finansal kurum ya da yöneticiye bağlı değildir! İşlemleri güvenceye almak, birimlerin oluşturulmasını kontrol etmek ve çeşitli varlıkların transferini doğrulamak için kripto şifreleme teknolojisi üzerinde çalışır!
Kripto varlık; Dağıtık defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji kullanılarak sanal olarak oluşturulup, dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan, ancak itibari para, kaydi para, elektronik para, ödeme aracı, menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı olarak nitelendirilmeyen gayri maddi varlıklar olarak tanımlayabiliriz!
Kripto varlık; Bir düzenleme ve denetim mekanizmasına tabi olmaması, merkezi bir muhatabın bulunmaması, piyasa değerlerinin aşırı oynaklık göstermesi, anonim yapıları dolayısıyla yasadışı faaliyetlerde kullanılabilmesi, cüzdanların çalınabilmesi veya sahiplerinin bilgileri dışında usulsüz kullanılabilmesi, işlemlerin geri dönülemez nitelikte olması gibi nedenlerle risk barındırdığı!
Kripto varlık; Ödemelerde kullanılmamasının, işlemin tarafları açısından telafisi mümkün olmayan mağduriyetler yaratma ihtimali bulunduğu ve bu alanda mevcutta kullanılan yöntem ve araçlara karşı güven zafiyeti meydana getirebilecek unsurlar içerdiği!
Kripto varlık; Merkezi olmayan kripto para birimi, tüm kripto para birim sistemi tarafından, sistem oluşturulduğunda tanımlanan ve herkes tarafından bilinen bir oranda toplu olarak üretilir!.
Uzmanlar, kripto paraların toplam piyasa değerinin 3-5 trilyon dolar olduğu tahmin etmektedir!.
Kripto paranın altı özelliği; Merkeziyetsizlik!. İşlem ve sahip kayıtları! Yeni arz oluşturma kuralları! Sahipliğinin kripto-grafik tekniklerle sadece sahibince ispat edilebilmesi! Paranın sadece sahibinin emriyle el değiştirebilmesi! Aynı anda aynı kripto para için birden fazla işlem yapılırsa sadece birinin yerine getirilmesi!
Amerika Birleşik Devletlerinde; Kripto para borsaları Mali Suçlar Uygulama Ağı FINCEN’den lisans almak, kara para aklama ve terörizm finansmanı ile ilgili kuralları uygulamak, kayıtları düzgün tutmak ve ilgili birimlere ibraz etmek zorundadır! Uluslararası kripto para transferlerini yapanlar ve karşı taraftaki alıcılar konusunda bilgi verme şartı da bulunmaktadır!
Dünyada ABD başta olmak üzere, Avrupa Birliği, Almanya, Estonya, İngiltere, Kanada, Singapur, Avustralya, Japonya, Güney Kore, Çin ve Hindistan'da kripto para piyasası ve borsası ile ilgili kısmi yasal düzenlemeler bulunmaktadır! Uygulamalar ülkeden ülkeye değişiklik göstermektedir!.