Osmanlı Ordusu'nun Halep'ten çekilmesi, hem askeri hem de siyasi açıdan büyük etkiler yaratan bir süreçtir. Çekilme savaş koşullarını ve bölgedeki stratejik gelişmeleri önemli ölçüde şekillendirmiştir.
ÇEKİLMENİN ARKA PLANI
1918 yılı, Osmanlı Devleti’nin savaştaki gücünü büyük ölçüde kaybettiği bir dönemdir. İngilizlerin liderliğindeki İtilaf Devletleri, Arap isyancıların da desteğini alarak Filistin ve Suriye cephesinde Osmanlı’ya karşı büyük bir taarruz başlatmıştı. General Edmund Allenby’nin komutasındaki İngiliz kuvvetleri, Filistin’den kuzeye doğru ilerlerken Osmanlı ordusunu geri çekilmeye zorladı. 19 Eylül 1918’de başlayan Megiddo Muharebesi, Osmanlı için büyük bir yenilgiyle sonuçlandı ve bu durum, kuzeydeki Halep’e kadar geri çekilmelerine neden oldu.
HALEP SAVUNMASI VE OSMANLI ORDUSU
Halep, Osmanlı ordusunun Suriye cephesinde savunma yapmayı planladığı son büyük şehirlerden biriydi. Bu noktada Osmanlı 7. Ordusu'nun komutanı, ünlü asker ve stratejist Mustafa Kemal Paşa (Atatürk) idi. 7. Ordu, Halep’te bir savunma hattı oluşturmaya çalışsa da, düşmanın sayıca üstün kuvvetleri ve Arap isyancılarının desteğiyle bu görev giderek zorlaştı. İngilizler ve Arap isyancı kuvvetleri, Halep’e doğru hızla ilerlerken, Osmanlı ordusu düzenli bir şekilde geri çekilmeye başladı.
ÇEKİLİŞİN NEDENLERİ
1. Dünya Savaşı'nda İtilaf Devletleri'nin taarruzları karşısında Osmanlı ordusu, Ortadoğu'da önemli toprak kayıpları yaşamıştı. Özellikle Sina ve Filistin cephelerindeki kayıplar, Osmanlı ordusunun moralini bozmuş ve cephelerde büyük bir gerilemeye neden olmuştu. Bu durum, Halep gibi önemli bir şehrin de düşme tehlikesiyle karşı karşıya kalmasına yol açmıştı.
Osmanlı’nın Halep’ten çekilmesinin temel nedenleri:
Askeri Kaynak Eksikliği: Osmanlı ordusu, insan gücü ve mühimmat açısından büyük bir sorun yaşıyordu.
Arap İsyanı: Arap isyancılar Osmanlı’ya karşı İngilizlerle iş birliği yapması, savunmayı zorlaştırdı.
İngiliz Taarruzu: General Allenby’nin komutasındaki İngiliz ordusu, Osmanlı’nın tutunmasını imkânsız hale getirdi.
Lojistik Sorunlar: Osmanlı ordusunun geri çekilme sırasında lojistik desteği kesintiye uğradı.
ÇEKİLİŞİN SONUÇLARI
Mustafa Kemal Paşa, Halep’teki son savunma hattını organize ettikten sonra, birliklerini kuzeydeki Anadolu topraklarına doğru çekilme emri verdi. 26 Ekim 1918’de Osmanlı, Halep’i terk etti. Bu geri çekiliş, aynı zamanda Osmanlı Devleti’nin Ortadoğu’daki varlığının da sona ermesine neden oldu. Halep’ten sonra İtilaf Devletleri, Osmanlı’nın son direniş noktası olan Anadolu’ya doğru yöneldi.
TARİHİ ÖNEMİ
Halep’in kaybı, Osmanlı’nın I. Dünya Savaşı’ndaki yenilgisinin sembollerinden biri olmuştur. Ayrıca bu süreç, Mustafa Kemal Paşa’nın askeri liderlik yeteneklerinin öne çıktığı bir dönemdir. Halep’teki düzenli çekilme stratejisi, ileride Kurtuluş Savaşı’ndaki başarılarının habercisi olmuştur.
Halep’in düşüşü, Osmanlı Devleti’nin Ortadoğu’daki dört asırlık hâkimiyetinin sona erdiğini ve bölgenin İtilaf Devletleri’nin kontrolüne geçtiğini ilan etmiştir. Bu süreç, aynı zamanda modern Ortadoğu’nun sınırlarının şekillenmesine de zemin hazırlamıştır.