Mevlânâ’nın nuru: Ulu Arif Çelebi

8 Zilkade 670’te (6 Haziran 1272) Konya’da doğdu. Annesi, Mevlânâ’nın önde gelen halifelerinden Selâhaddin-i Zerkûb’un kızı Fâtıma Hatun’dur. Sultan Veled’in Fâtıma Hatun’dan doğan çocuklarının hepsi öldüğünden Fâtıma Hatun çocuk doğurmaktansa düşürmeyi tercih ediyordu. Ancak Ârif Çelebi’ye hamile kalınca Mevlânâ ona bu çocuğu düşürmemesini ve bunun için gereken itinayı göstermesini söyledi; çocuk doğunca da onunla yakından ilgilendi. Ulu Ârif Çelebi’nin Asıl adı Feridun, lakabı Celâleddin’dir. Bu ad ve lakap ona dedesi tarafından verildi. Yine dedesi onun ayrıca Emir Ârif unvanı ile tanınmasını istedi ve bu unvan asıl adının yerini aldı. Ancak sonradan Mevlevîler ‘Emir’ unvanı yerine ‘Ulu’ unvanını kullandılar ve böylece daha çok Ulu Ârif Çelebi diye tanındı.

MEVLÂNÂ ÂRİF ÇELEBİ’YE SEVGİ GÖSTERİYORDU

Ârif Çelebi’nin öğrenim durumu ile ilgili bilgi yok denecek kadar azdır. Nitekim müridi Ahmed Eflâkî, onun hakkında oldukça çok ve ayrıntılı bilgi verdiği halde öğrenimi konusunda sadece bir yerde, altı yaşında iken Malatyalı Selâhaddin adlı birinden Kur’an dersi aldığını kaydeder. Bununla birlikte pek parlak olmasa da divanındaki gazel ve rubailer onun edebiyat alanında da bilgi edindiğini göstermektedir. Sultan Veled, oğlunda Mevlânâ’nın davranışlarını gördüğü için ona saygı gösterir ve hatta yanına geldiğinde ayağa kalkmaktan kendini alamazdı. Mevlânâ’nın Ârif Çelebi’ye aşırı derecede sevgi göstermesi ve onun bu tutumunun gerek ailesi gerekse diğer Mevlevilerce saygıyla karşılanması, Ârif Çelebi’nin her türlü hareketinin hoş görülmesine yol açtı. Nitekim bütün hayatı boyunca görülen aşırı davranışları bunu teyit eder niteliktedir.

MEVLEVÎLİĞİN KURULMASINDA BÜYÜK EMEĞİ GEÇTİ

Mevlevîlik Sultan Veled döneminde (1284-1312) bir taraftan belli usullere oturtulurken, diğer taraftan da onun halife olarak gönderdiği elçiler sayesinde başta Kırşehir, Amasya ve Erzincan olmak üzere Anadolu topraklarında yayılmaya başlamıştı. Bu elçiler gittikleri yerlerde büyük bir sempati ile karşılanıyor, kurulan Mevlevî zaviyelerinde de Hz. Mevlânâ’nın fikirleri, sema ve musiki sayesinde gönüller fethediliyordu. Sultan Veled Hakk’a yürüdüğünde (1312) artık, Mevlevîlik Yolu’nun esasları büyük ölçüde belirlenmiş ve bu kurallar çerçevesinde akın akın gelen gönül dostlarına İslâm'ın güzellikleri bir başka üslupla sunulmaya başlanmıştı. Sultan Veled’den sonra meşihatta bulunan oğlu Ulu Ârif Çelebi (D. 1272) daha babasının zamanında kendini yetiştirip bu yolda ilerlemiş; Anadolu ve İran tarafına yaptığı seyahatlerle Mevlevîliği yaymak için çaba sarf etmekteydi.

BABA VE DEDESİNİN YANINA YEŞİL TÜRBE’YE DEFNEDİLDİ

Ulu Ârif Çelebi, 5 Kasım 1320 Salı günü, 48 yaşlarında iken vefat etti. Mevlâna’nın dünyadan göçüşünden evvel olduğu gibi yine o günlerde Konya’da deprem oluyordu. Zilhicce ayının yirmi dördüncü Salı günü çocukları Şehzade Bahaddin Emir Âlim ve Muzaffereddin Emir Âdil yanında idiler. Onların Hüdavendigar’a ait olduklarını, vasiyete ihtiyaçları olmadığını söyledi. Ahmet Eflâkî’ye Türbesi’nin hizmeti ile meşgul olmasını, menkıbeleri toplayıp yazmasını tembih etti. Tam kış ortasıydı. Konya’nın meşhur soğukları ortalığı kırıp geçiriyordu. Yerler ve sular donmuştu. Buna rağmen halkın ekseriyeti cenazede bulundu. Çelebi, yanık bir merasimle baba ve dedesinin yanına Yeşil Türbe’ye defnedildi. Cenazesi Mevlâna’nın ayakucuna doğru soldaki yere gömüldü. - Hatice Esra Bedenli