Çağlar ötesini okuyan veziriazam: Piri Mehmed Paşa

Sadrazam Piri Mehmet Paşa’nın ölümünün üzerinden 500 sene geçti. Bazı kaynaklarda aslen Amasyalı olduğu söylenen Sadrazam Piri Mehmed Paşa’nın 6 nesil öncesinin Konyalı olduğu ve Aksaray’da bir mahallenin de büyük dedesinin adı ile 'Mevlâna Cemaleddin Mahallesi' şeklinde adlandırıldığı geçmektedir. Piri Mehmed Paşa’nın Karaman Eyaleti’nde olduğu için bazı kaynaklarda da Karamanlı olduğu noktasında görüşler vardır.

BÜYÜK BİR CÖMERTLİĞE SAHİPTİ

Babasının adı Mehmed Çelebi, dedesinin adı Ahmed Çelebi, annesinin ismi Sitti Ayşe’dir. Paşa’nın Aksaray’da vakfettiği Dârü-t Talim Okulu ve beraberinde vakfettiği ev kendisine babasından kalmış ve burada doğup büyümüştür. Aksaray’da çarşı içinde harap halde bulunan okul 1815 yılında Sertarik Hacı Arif Çelebi tarafından tamir ettirilmiştir. Üsküdar Mevlevîhanesi Şeyhi Üstad Ahmed Remzi Dede bu tamir için bir tarih manzumesi söylemiştir. Hiçbir sadrazama nasip olmayan büyük bir cömertliğe sahip olan Piri Mehmed Paşa, Osmanlı Devleti sınırları içerisinde birçok ilim, irfan, sosyal yardım müesseseleri ve mabetler vakfetmiştir.

KONYA’YA DEĞER KATTI

Konya’daki cami, zaviyesi ile tesis ettiği başka hayır eserleri ve gayrimenkul gelirler bırakan Piri Mehmed Paşa, devrinin üniversitesi sayılan medresede en seçkin hocalardan ders almıştır. Ayrıca ismine ait camii ve çarşısı da vardır. Sofya’da, Galata’da, Silivri’de kadılık, Fatih’in İstanbul’daki imaretinde mütevellilik yapmış,  Bayezid’in son zamanlarında defterdar, Yavuz zamanında vezir ve Mısır’ın fethinden sonra idam edilen Yunus Paşa’nın yerine vezir-i âzamı olmuştur.

KANUNİ’NİN SAYGISINI KAZANDI

Piri Mehmed Paşa, Yavuz Sultan Selim’in hilâfetinin sonuna kadar veziriazamlık görevine devam etti. Özellikle İstanbul tersanesinin yeniden kurulması ve donanmanın güçlenmesini sağladı. Kanunî zamanında bu faaliyetlerin semereleri görülmüştür. Kanunî Sultan Süleyman’ın ilk yıllarında da veziriazamlık mevkiini muhafaza eden Piri Mehmed Paşa, Belgrad ve Rodos’un fetihlerinde ısrar edip, Osmanlı topraklarına katılmasını sağladı. Arza girdiği zamanlar, Kanunî Sultan Süleyman, bu tecrübeli ve ağırbaşlı ihtiyar vezirin önünde hicap duyar, kendisine çok iltifatta bulunur ve saygı gösterirdi. 1523 yılında, 200 bin akçalık vezaret hasları verilerek emekli edildi. Silivri’deki çiftliğine çekilen Piri Mehmed Paşa, orada sakin bir hayat sürüp, kalan ömrünü ibadet ve taatla geçirdi. 1533 yılında Edirne’de vefat etti. Silivri’de yaptırdığı camii yanına defnedildi. Vefatına “Pîrî Paşa’nın mekânın Adn ide Hayy-ı Vedûd” (940/1533-34) sözüyle tarih düşürülmüştür.