AYSAD-Ayakkabı Yan Sanayicileri Derneği, Konya Bayır Diamond Otel’de düzenlediği “En Değerli Giysim Ayakkabım” başlıklı toplantısında eski Amerika Merkez Bankası araştırma direktörü Erkin Şahinöz ekonomi stratejisi belirlemeye yönelik uzun bir sunum yaptı.
Ekonomik göstergelere dair analizlerinde CDS oranlarından döviz tevdiat hesaplarına kadar kapsamlı bir çerçeve çizen Şahinöz, yatırımcıların yön tayininde artık doğrudan bu verilere bakması gerektiğini vurgularken, şirketlerin en büyük sorununun nakit akışlarındaki bozulma olduğuna dikkat çekti.
Şahinöz, piyasada “zombi” benzetmesiyle tanımladığı çok sayıda şirketin varlığına dikkat çekerek, bu durumun en büyük risklerden biri olan tahsilat açığı sorununu derinleştirdiğini söyledi.
“El frenini bırakın ama ayağınızı yavaşça gaza götürün” diyen Şahinöz, şirketlerin agresif büyüme stratejileri yerine temkinli ve veri odaklı bir finansal yönetim modeli benimsemesi gerektiğini ifade etti. “Sahada en çok gördüğüm sorun tahsilat krizi” diyen Şahinöz, alacakların büyük kısmının riskli olduğunu, birçok şirketin fatura, çek ve senet dışında belgeye dayanmayan alacaklarla karşı karşıya kaldığını vurguladı.
Zombi Şirketler: Görünmez Tehdit
“Zombi” kavramını ekonomiye uyarlayan Şahinöz, üretkenliği olmayan ancak çeşitli desteklerle ayakta duran şirketlerin ekonomideki yapısal dengesizlikleri büyüttüğünü ifade etti. “Bu şirketler ne büyüyebiliyor ne batabiliyor, sadece sistem içinde dolaşarak diğer sağlıklı şirketlere zarar veriyor” diyerek piyasadaki görünmeyen riske işaret etti.
İstihbarat Şart
Tahsilat sorununun çözümü için finansal istihbaratın şart olduğunu vurgulayan Şahinöz, şirketlerin müşteri portföylerini sadece ciro değil, tahsilat güvenliği açısından da analiz etmeleri gerektiğini söyledi. “Risk yönetimi artık sadece mali tablolarla değil, davranışsal ekonomi ve saha gözlemiyle birlikte yürütülmeli” diyerek şirketleri uyardı.
CDS ve DTH Verileri Ne Diyor?
Şahinöz’ün değerlendirmesine göre Türkiye’nin risk primi olan CDS (kredi temerrüt takası) seviyesi 300’ün altına düşerek yatırımcılar açısından olumlu bir sinyal verirken, döviz tevdiat hesaplarındaki çözülme ise TL’ye olan güvenin yeniden inşa sürecine girdiğini gösteriyor.
Sanayiciden Ekonomik Gerçeklik Çıkışı: "Parametrelerimiz Farklı, Gerçek Bize Koşa Koşa Geliyor"
Konya'da gerçekleştirilen ekonomik sunum ve değerlendirme toplantısında konuşan bir sanayi temsilcisi, Türkiye'nin üretim sektöründeki reel sorunlara dikkat çekerek çarpıcı açıklamalarda bulundu. Sunumu yapan ekonomist Erkin Şahinöz’ün değerlendirmeleri sonrasında söz alan sanayici, teorik analizlerin sahadaki gerçeklikle örtüşmediğini vurguladı.
"Türkiye’nin parametreleri Çin ile aynı değil"
Sanayici, Türkiye’de üretim yapmanın Çin veya Hindistan gibi ülkelerle kıyaslanamayacağını belirterek, “Siz güzel anlatıyorsunuz ama bizim parametrelerimiz çok farklı. Bizim üretim tarzımızda bazı kalemleri faturalandıramıyoruz, katma değer yaratamıyoruz. Bu da gelir-gider dengesini bozuyor.” ifadelerini kullandı.
İşçilik maliyetleri %60'a kadar çıkıyor
Sanayici, üretimdeki en büyük sorunlardan birinin işçilik maliyetleri olduğunu belirtti. “Bir malı 100 liraya mal ediyorsak bunun %40-%50’si işçilikten geliyor. Kayıt altına alındığında bu oran %60-70’e kadar çıkabiliyor.” dedi. Bu durumun özellikle ihracat tarafında Türk üreticisini zora soktuğuna işaret eden sanayici, “Eskiden 15 dolara sattığımız ürünü, maliyetler yüzünden artık bu fiyata üretemiyoruz ama alıcılar aynı fiyatta ısrar ediyor.” diye konuştu.
"Faturalandıramadığımız üretimle devlete katkı veremiyoruz"
Kayıt dışı ekonomiyle ilgili sorunlara da dikkat çeken sanayici, birçok ürünün faturalandırılamadığına, bu nedenle vergi yükünün dengesizleştiğine dikkat çekti. “Fatura kesildiğinde maliyetler anında yukarı çıkıyor. Bu da işletmeleri kayıt dışına itiyor. Faturasız üretimle katma değer yaratamıyoruz.” dedi.
Devlet politikaları eleştirildi: "Emek yoğun işlere sırt dönülüyor"
Sanayici, devletin emek yoğun sektörlere yeterli destek vermediğini ifade etti. “2014’teki Maliye Bakanı Mehmet Şimşek bile ‘bırakın bu çaput işlerini’ demişti. Bu yaklaşım hâlâ sürüyor. Oysa ülkenin %30’u kırsalda ve bu sektörlerde çalışıyor.” sözleriyle sektöre bakış açısını eleştirdi.
Yapısal dönüşüm önerisi: "Ayakkabı üretimi için Konya en uygun yer"
Sanayici, geçmişte uygulanan bölgesel üretim planlamalarına benzer bir yapının tekrar oluşturulması gerektiğini belirtti. “Kars kaşar üretirse, Rize çay üretirse, ayakkabının merkezi de Konya olmalı. Devletin yeniden yapılanmaya gitmesi gerekiyor.” dedi.
Nitelikli iş gücü bulunamıyor
Konuşmada en çok dikkat çeken başlıklardan biri de nitelikli iş gücü eksikliği oldu. Sanayici, “Eleman bulamıyoruz. Meslek liselerine bile gitmek istemiyor insanlar. Gençler masa başı iş istiyor.” diyerek sektörün geleceğine dair kaygılarını dile getirdi.
"Sanayici üretici olmaktan çıktı, ekonomist oldu"
Günümüzde sanayicilerin üretici kimliğinin dışında iktisatçı, finansçı gibi roller de üstlendiğine dikkat çekildi. “Biz üretim konuşmalıyız ama her sanayici artık bir ekonomist gibi düşünmek zorunda. Çünkü başka türlü ayakta kalamıyoruz.” ifadeleri kullanıldı.
“Reel gerçekler konuşulmalı”
Sunumun faydalı olduğunu belirten sanayici, yine de reel sorunların daha çok gündeme gelmesi gerektiğini belirtti: “Bu sunum bizi aydınlattı ama bizim ilk önceliğimiz bu konular değil. Sektörümüzün çok farklı sorunları var. Bunları konuşmamız gerekiyor.” Dedi.
