Tarihin gizemli dünyasında bugün: Antik çağ oyun ve oyuncakları

Şimdi sizlerle kendi çocukluklarımız dâhil olmak üzere dünyanın tüm çocukları için antik çağların gizemli yollarında, oyuncakların evrenselliğini öğreneceğimiz bir yolculuğa çıkacağız…

Tam olarak bu noktada, yani yolculuğumuzun henüz en başında soracağımız asıl soru şu olacaktır: Peki, antik çağda da oyun ve oyuncaklar var mıydı?

Evet, bugün olduğu gibi antik çağda da oyun ve oyuncaklar vardı.

Arkeolojik çalışmaların ortaya koyduğu veriler göz önüne alındığında hangi çağda ve hangi kültürde olursa olsun çocukların insanlık tarihi boyunca oyun oynamış olduğu sonucuna varılmaktadır. Çocuğun olduğu her yerde oyun ve oyuncakların olması evrensel bir kuraldır.

ANADOLU’ NUN EN ESKİ OYUNCAK ARABASI; 7 BİN YILLIK

Kalkolitik Çağ’ ın başlarında, Anadolu’ nun genelinde Neolitik Çağ’ a nazaran iklimin giderek normale dönmeye başlaması ve bununla birlikte oluşan, günümüze benzer coğrafi ve çevresel koşullar, nüfusun ve buna bağlı olarak da üretim miktarı ve çeşitliliğin artmasını sağlamıştır. Oyun ve oyuncaklar açısından bu döneme ait en dikkat çekici buluntu olarak pişmiş topraktan yapılmış bir araba modeli karşımıza çıkmaktadır. Tekerlekleri olasılıkla bir ahşap çubukla gövdeye bağlanan bu araba modeli, Anadolu’ nun ‘bilinen en eski oyuncak arabası’ olarak tanımlanır.

ÇINGIRAKLAR VE ÇEŞİTLİ HAYVAN FİGÜRİNLERİ

Kronolojik olarak Eski Tunç Çağ’ larına geldiğimizde oyun ve oyuncak kavramlarına dair buluntuların önceki dönemlere kıyasla daha çeşitli olduğu görülür. Bu dönemde karşımıza çıkan çıngıraklar, Klasik Çağ’ larda fazlaca örneğine rastladığımız çıngırakların en erken örnekleridir. Kilden yapılan kabaca küresel gövdeli olan üzeri motiflerle süslenmiş bu objeler, içlerindeki parçacıkların ses çıkarmasından ötürü arkeologlar tarafından“çıngırak” olarak tanımlanmıştır. Çıngıraklar dışında Tunç çağlara dair konumuzla ilgili diğer önemli buluntuları, yukarıda da ifade ettiğimiz gibi kilden insan ve hayvan figürinleri ve minyatür kaplar oluşturmaktadır. Konumuzla ilgili verilerin çoğaldığı ve biz arkeologların Klasik çağ olarak tanımladığı Eski Yunan ve Roma kültürleriyle birlikte çocuk, oyun ve oyuncağa dair daha fazla yazılı ve görsel bilgiye sahip olmaya başlarız. Klasik Çağ’ ın oyun ve oyuncaklarını, Herodotos, Sokrates, Aristophanes, Plutarkhos gibi antikçağ yazarlarının günümüze ulaşan metinlerinden ve seramik, mozaik, fresko (duvar resmi), kabartma, heykel, figürin gibi arkeolojik buluntulardan anlamamız mümkündür.

TARİHTEN GÜNÜMÜZE; AŞIK- BEŞ TAŞ- TABLA OYUNLARI

Yolculuğumuz boyunca yazılı kaynak ve o dönemlerden günümüze gelmiş arkeolojik kalıntıların bizlere göstermiş olduğu en önemli şey şey, Anadolulu çocukların, tabla oyunları, top oyunları, sopa dengeleme, aşık, beş taş gibi oyunları ve çıngırak, çeşitli modellerde yapılmış oyun malzemelerini günümüzden hemen hemen 7 bin yıl öncesinden bu yana bildikleri ve oynadıklarıdır.

KARAMAN’ IN OYUNCAK ATLARI

Yolculuğumuzun sonuna geldiğimizde sizleri henüz geçtiğimiz hafta basına yansıyan Karaman’ ın oyuncak atları ile tanıştıracağız. Gökçeseki Ören Yeri'nde yapılan kazılarda ele geçirilen pişmiş topraktan yapılan bu atlar Karaman Müzesi çatısı altında sergilenmektedir. Gerek yeleleri gerekse kuyruklarındaki özenle işlenmiş detayları ile göz kamaştıran bu eserler günümüzden 2 bin yıl öncesine Geç Roma ve Bizans Dönemlerine tarihlendirilmektedir.

Eğer, günün birinde yolunuz Karaman’ dan geçer ise bu oyuncak atları Karaman Müzesi’ nde görmeniz mümkün. Tarihin gizemli dünyasında 2 bin yıl önce yaşamını sürdürmüş Karaman’ lı çocuklardan günümüze kalan bu atlar, sizlere kendi çocukluklarınızın perdelerini aralayacaktır… 

Muhabir: Ceren Şahin