1922 yılının Haziran ayı ortalarında, Başkomutan Müşir Gazi Mustafa Kemal Paşa, taarruza geçme kararını aldı. Bu karar sadece üç kişi ile paylaşıldı: Cephe Komutan Mirliva İsmet Paşa, Genelkurmay Başkanı Birinci Ferik Fevzi Paşa ve Millî Savunma Bakanı Mirliva Kâzım Paşa.
Asıl amaç; kesin sonuçlu bir muharebenin ardından, düşmanın savaşma azim ve iradesini tamamen ortadan kaldırmaktı. Büyük Taarruz ve bu taarruzu taçlandıran Başkomutanlık Meydan Muharebesi, Türk Kurtuluş Savaşı'nın son safhasını ve zirvesini teşkil etti. Mustafa Kemal Paşa, 3 yıl 4 aylık süreçte Türk milletini ve ordusunu adım adım hedefe taşıdı.
Hazırlanan Türk taarruz planına göre 1. Ordu kuvvetleri, Afyonkarahisar ilinin güneybatısından kuzeye doğru taarruza geçtiğinde Afyonkarahisar ilinin doğusu ve kuzeyinde bulunan 2. Ordu kuvvetleri de taarruzla kesin sonuç alınmak istenen 1. Ordu bölgesine düşmanın kuvvet kaydırmasına engel olacak ve Döğer bölgesinde bulunan düşman ihtiyatlarını kendi üzerine çekmeye çalışacaktır.
5. Süvari Kolordusu da Ahır Dağları'ndan aşarak düşmanın yan ve gerilerine taarruz ederek düşmanın İzmir ile telgraf ve demir yolu irtibatını kesecektir. Baskın prensibi ile Yunan ordusunun imhasının gerçekleşmesi düşünüldü ve Mustafa Kemal Paşa, 19 Ağustos 1922 tarihinde Ankara'dan Akşehir'e giderek 26 Ağustos 1922 Cumartesi sabahı Türk ordusuna taarruz emrini verdi.
Büyük Taarruz’un tarihi 26 Ağustos 1922 olarak kararlaştırıldı. Başkumandan Büyük Taarruz kararını 6 Haziran 1922 günü verdi. Bu konuda Genelkurmay Başkanı Fevzi Paşa ile görüştü. Sonra Milli Savunma Bakanı Kazım Paşa’yı Sarayköy’e götürerek Batı Cephesi Komutanı ile birlikte saldırı hazırlıklarını hızlandırılması kararlaştırılır.
Mustafa Kemal Paşa’nın Başkomutanlığı, birçok muhalifin de katılmasıyla, süresiz uzatıldı. Her şey düzeninde görünmekteydi. Mustafa Kemal Paşa, 23 Temmuz 1922 sabahı ortalık aydınlanırken, otomobille Ankara’dan gizlice ayrılmış ve aynı gün akşamüstü Batı Cephesi Karargâhı’nın bulunduğu Akşehir’e gelmişti. Ertesi gün Konya’ya ve 27 Temmuz’da da yine Akşehir’e döndü. Diğer komutanlarla birlikte çok gizlilik içinde Akşehir’de taarruzun planları yapıldı.
BÜYÜK TAARRUZ’U GİZLEYEN TARİHİ FUTBOL MAÇI
Mustafa Kemal Paşa Büyük Taarruz kararını aldığı Akşehir’de gizli bir toplantıda komutanları bir araya getirmek amacıyla, 28 Temmuz 1922’de düzenlenen futbol maçı, ülkemizin kaderini değiştiren tarihi bir olaydır.
Başkumandan Mustafa Kemal Paşa, düşmana son darbeyi indirmeye hazırlanırken, taarruzun yeri ve tarihini son derece gizli tutmaya özellikle dikkat etmişti.
Batı Cephesi komutanlarını Akşehir’ de toplamak için ilginç bir bahane buldu. Futbol orduda yaygın bir spor olmuştu. Tatil günleri alaylar, tümenler birbirleri ile kıran kırana maçlar yapıyorlardı. Cephe karargâhı futbol takımı ile kolordular karmasının 28 Temmuz 1922 Cuma günü Akşehir’de maç yapmaları kararlaştırıldı.
NUTUK’TA BU MAÇI ANLATTI
Atatürk Nutuk’ta bunu, “28 Temmuz 1922 günü öğleden sonra yaptırılan bir futbol maçını görmeleri ileri sürülerek, ordu komutanları ve bir takım kolordu komutanları Akşehir’e çağrıldı. 28-29 Temmuz gecesi, komutanlarla genel olarak saldırı konusunda görüştüm” sözleriyle ifade etmektedir.
İsmet Paşa (İnönü) ile görüşen Mustafa Kemal Paşa, 24 Temmuz sabahı Konya’ ya gitmiş ve General Townsend ile beklenen ve ilan edilen görüşmesini yapmıştı. Bu görüşme nedeni ile Konya’da birkaç gün kalan Mustafa Kemal Paşa, bu sırada 28 Temmuz 1922 günü Akşehir’de, Subaylar arasında yapılacak iddialı futbol maçını da seyre davet olunmuştu. 28 Temmuz 1922 Cuma gününe kadar subaylar Akşehir’de toplanmaya başladılar. Mustafa Kemal Paşa, Fevzi Paşa, İsmet Paşa ve diğer komutanlar toplantıdan önce bir araya gelip, taarruz planını bir daha gözden geçirdiler. Görüşler birleştirildi.
CUMA NAMAZI ULU CAMİ’DE
Aşçı Hoca’nın Necati lakabıyla anılan, Necati Erçelebi’ye göre; “Atatürk ve komutanlar Ulu Cami’de cuma namazı kıldı. Namazdan sonra halk ile beraber istasyon yolunun yanındaki Atatürk’ün kaldığı Derviş Bey’in evinin arkasındaki arazide Garp Cephesi Karargâhı’nın zabit ve gedikli çavuşları ile Akşehirli gençler maç yaptılar. Ağabeyim Kara Mustafa da oynadı. Maçı seyreden Akşehir halkı, “Paşa, Yunanlılar’a Türk askerinin harp ile pek ilgilendikleri yok, futbol maçıyla vakit geçiriyor, dedirtmek için bu planı yaptı.” demişlerdi. Aslında da böyleydi” şeklinde anlatıyor.
İLK KEZ MAÇ SEYRETTİLER
Maçın yapılacağı sahaya gelindiğinde, tribünün birinci sırası Mustafa Kemal Paşa, Fevzi Paşa, İsmet Paşa, Yakup Şevki Paşa, Nurettin Paşa ve Fahrettin Paşa’ya ayrılmıştı. Paşaların çoğu ilk kez bir futbol maçı izleyeceklerdi.
İkinci sıraya, Batı Cephe Kurmay Başkanı Albay Asım Gündüz, Birinci Kolordu Komutanı Albay İzzettin Bey, Dördüncü Kolordu Komutanı Albay Kemalettin Sami Bey ile cephe, ordu ve kolordu üst subayları oturdular.
ŞEHİT OLMADAN ÖNCE…
Saha toprak, kaleler filesizdi. Sahanın iç yanı genç subaylar, havacılar, doktorlar, astsubaylar, askerler, işçiler, şoförler ve bazı meraklı Akşehirliler ile çevirmişti. Hakem ve oyuncular uzun şortluydu. Ayaklarında bot, yarım çizme ya da postal vardı. Biri kırmızı, diğeri beyaz formalıydı. Kaleciler dizlerine sargı bezi sarmışlardı. Tarihi maç 2-2 sona erdi.
Maçtan sonra büyük komutanlar akşam yemeğinden sonra cephe karargâhında, başkomutana ayrılmış olan büyük odada bir araya geleceklerdi. Kolordu komutanları taarruz planlarını bilmiyorlardı. İlk kez öğreneceklerdi.
Memleketin kaderinde çok önemli bir yeri ve rolü olan hayati bir toplantıyı kamufle eden bu maçın ardından, komutanlara Büyük Taarruz kararları açıklanmıştır.
24 AĞUSTOS 1922 AKŞEHİR’İN ŞEREF GÜNÜ
Türk ordusu ve karargâh bütün ağırlıklarıyla birlikte 24 Ağustos 1922 günü Akşehir’den ayrılarak taarruz hattı Kocatepe’ye ulaştıktan sonra 26 Ağustos 1922’de o kutsal emir verildi. 5 gün gibi kısa sürede 30 Ağustos 1922’de, Türk tarihindeki Ağustos ayının zaferlerine bir zafer daha eklendi.
İZMİR’E KADAR KOVALADILAR
24 Ağustos 1922 günü Akşehir’de son hazırlıklar gözden geçirildi. 26 Ağustos 1922 sabahı Büyük Taarruz başladı. Her iki ordunun bütün cephelerine saldırarak düşmanı 9 Eylül 1922 günü İzmir’e kadar kovaladı.
9 Eylül 1922 sabah saat 03’te 1.Süvari Tümeni önünde 14. Süvari Alayı, Sabuncu Beli’ne kadar geldi. Ortalık ağarınca Bornova şosesinden İzmir’e doğru yürüdü. Birliklerimiz hızla İzmir’e girdi.
(Konya Haber | Hatice Karakuş)
