Balıkesir'in Sındırgı ilçesinde meydana gelen 6.1 büyüklüğündeki deprem, henüz İstanbul'da hissedilmeden tam 37 saniye önce Kandilli Rasathanesi’nin erken uyarı sistemi tarafından algılandı. Pilot uygulama aşamasında olan bu sistem, saniyelerle ifade edilen hayati bir fark yaratarak dikkatleri üzerine çekti. Peki bu sistem nasıl çalışıyor, gerçekten işe yarıyor mu?
Sistemin Temeli: P ve S Dalgaları Arasındaki Yarış
Kandilli’nin geliştirdiği erken uyarı sistemi, depremin yaydığı iki temel dalga türü arasındaki hız farkını kullanıyor. Deprem anında önce P dalgaları (öncü, daha az yıkıcı dalgalar) yayılıyor; ardından asıl yıkımı getiren S dalgaları geliyor. Sistem, P dalgalarını algılar algılamaz hemen verileri işler ve S dalgaları ulaşmadan önce uyarı sinyali üretir.
Bu fark her bölgeye göre değişir. Örneğin, Sındırgı merkezli depremde İstanbul’a S dalgaları ulaşmadan önce 37 saniyelik kritik bir zaman kazanıldı. Bu süre, doğalgaz vanalarının kapatılmasından asansörlerin durdurulmasına kadar birçok otomatik güvenlik sisteminin devreye girmesi için yeterli.
Sistem Şu Anda Ne Durumda?
Henüz test aşamasında olan sistem, yaklaşık 3.5 aydır Marmara ve Batı Anadolu’da 2 bin kişilik özel bir kullanıcı grubu üzerinden deneniyor. Bu kullanıcılar sisteme özel bildirim alırken, uygulama henüz halka açık değil.
Altyapı güçlendirme ve veri işleme hızı arttırma çalışmaları tamamlandığında, sistemin genel kullanıma açılması planlanıyor.
Neden Önemli?
Deprem erken uyarı sistemleri, saniyeler içinde yaşanacak büyük kayıpların önüne geçebilir.
Doğalgaz sızıntılarının önlenmesi
Asansörlerin en yakın kata indirilmesi
Hastanelerde acil sistemlerin devreye girmesi
Bireylerin güvenli pozisyon alabilmesi
gibi müdahaleler, bu kısa zaman diliminde mümkün hâle gelir.
Uzmanlara göre bu sistem, İstanbul gibi büyükşehirlerde “saniyelerle hayat kurtarabilecek” bir teknoloji olarak değerlendiriliyor.
