Dünya ekonomisi, küresel Kovid-19 salgını nedeniyle tarihte benzeri görülmemiş bir krizin eşiğine gelirken, süreç her alanda olduğu gibi küresel tarım sektörü açısından da önemli sonuçlar doğurdu. Son yıllarda ülkeler için sanayi ve dijital sektörler öncelikli alanlar olarak öne çıkarken Kovid-19, tarım ve hayvancılığın ekonomiler için ne derece kritik olduğunu bir kez daha ortaya koydu. Bu süreçte ‘gıda milliyetçiliği’ kavramı öne çıkarken, ülkeler kalıcı ve köklü çözümler getirmek adına çalışmalarını sürdürüyor.
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) İklim Komitesi Üyesi Melisa Tokgöz Mutlu, Türkiye’nin tarımsal ihracatı, iklim krizinin doğuracağı sonuçlar ve tarımsal üretimde yaşanan sorunlara yönelik bilgiler paylaştı.
“İKLİM KRİZİ GÜMBÜR GÜMBÜR GELİYOR”
Salgın sürecinde tarımın öneminin net bir şekilde ortaya çıktığına değinen Mutlu, şu ifadeleri kullandı:
“Türkiye olarak biz 27 farklı sektörde dünyaya ihracat yapıyoruz. Bunların altında 11 tane de tarıma ve hayvancılığa dayalı sektörümüz var. Bilindiği üzere son yıllarda ekonomimiz tamamıyla ihracat üzerine kurulu. Esasına baktığımızda birim başına veya kilogram başına gıda ve hayvancılıkta yaptığımız ihracat değeri diğer sektörlere baktığımızda çok az olsa da net döviz girdisi yani ithal girdisi olmayan sektörler tarıma dayalı sektörler. Pandeminin başından bugüne geldiğimiz noktada her gün tarıma dayalı ihracatın arttığını görüyoruz. Çünkü evde oturduğumuz süre boyunca insanlar araba, televizyon, kıyafet almadılar ama yemeğe devam ettiler.
Türkiye var olduğu konumuyla maksimum 3 saat mesafeyle pek çok insana ulaşıyor. Bu bizim için çok önemli bir şey. Ekonomik değer olarak da çok önemli bir data. Biz ihracat yapmak zorundayız. Şu anda tahminler dünyada 8 milyar insanın var olduğu yönünde. 2050’de de biz 10,5-11 milyar insana doğru ilerleyen bir nüfusa sahip olacağız. Maalesef ki dünyamız sadece ve sadece şu anda sahip olduğu kaynaklarla 4,5-5 milyar insana yetecek su ve gıdasal hammaddeye sahip. Peki burada ne yapmamız lazım? Öte yandan baktığımızda da gümbür gümbür gelen bir iklim krizi var. Biz ticaretle uğraşan, ihracat yapanlar ilk başta sürdürülebilirliği, ticareti kuvvetlendirmek için ticaret yollarını daha kolay nasıl aşabiliriz anlamında ortaya koymuştuk. Avrupa Birliği bizim en büyük piyasamız, pazarımız.
AB bize, ‘Yeşil Mutabakatı önünüze koyuyorum, karbon salınımınız çok önemli. Eğer karbon salınımınızı kontrol etmezseniz gümrükte sizden vergi alacağım’ dedi. Bu bizim ilk başta önümüze geldiğinde biz ‘dünyada ticaret çok zor ve herkes çok korumacı’ diye düşündük. Bundan önce mikrobiyolojik değerler, çocuk işçi vesaire karşımıza geldi ve en son geldiğimiz noktada dedik ki, ‘Avrupa Birliği’nin kendi üretimini korumak, kendi içindeki üretim maliyetleri arttığı için bizdeki maliyetleri de o seviyeye çekmek için kurduğu bir oyundu’. Şu anda geldiğimiz noktada maalesef işin gerçeğinin böyle olmadığını görüyoruz.”
“ABD DOMATES ÜRETİMİNDEN ÇEKİLİYOR”
Dünyanın en büyük domates üreticilerinden biri olan ABD’nin üretimden çekilme kararı aldığını belirten Mutlu, “Şu anda karbon salınımından öte bizim için önemli olan konulardan bir tanesi de su ayak izi. Neden su ayak izi? Çünkü dünyada su giderek azalıyor. O kadar birbirine bağlı ki. Dünyanın 3 tane büyük domates üreticisi var. Bir numara Çin, iki numara ABD, Türkiye ise 3 veya 4. sırada yer alıyor. ABD önümüzdeki 5 sene içinde tamamıyla domates üretiminden ayrılıyor. Bunun tek nedeni var. ABD’nin domates tarlaları Kaliforniya bölgesinde. İnanılmaz büyük bir miktarda domates üretiyorlar. Bu üretimi sadece 5 çiftçi yapıyor. Bu 5 çiftçi konusunun önemle altını çiziyorum. Siz tarımın kalbinin olduğu Konya’dasınız. Etrafta görüyorsunuz; bizde çok fazla bölünmüşlük var. Bu da bizim maliyetlerimizi arttırıyor. Bu çiftçi bu kadar korumuş olmasına rağmen son 4-5 senedir Kaliforniya’da meydana gelen yangınlardan dolayı ormanlar yandı, su yok. Domates çok su isteyen bir ürün olduğu için ABD artık domates üretmeyecek. Yani demek ki dünyada önemli bir domates üreticisi işin içinden çıkıyor” şeklinde konuştu.
“BÜYÜK PROBLEMLERİMİZ VAR”
‘Dünya ticaret savaşlarının’ gıda üzerine yaşanacağının altını çizen Mutlu, “Türkiye bu işin neresinde? Türkiye esasında bu işin tam göbeğinde. Doğru işler yapmak zorundayız. Baktığımızda bizim çok büyük problemlerimiz var. Tarladan sofraya inanılmaz fazla tarımsal kayıp ve su kaybımız var. Biz tarım ve hayvancılık sektöründe sürdürülebilir bir eylem planını çok acil açıklamamız gerektiğine inandık ve bundan yaklaşık 2-3 ay önce de bunu açıkladık. İlk yapmak istediğimiz şey tarım ve hayvancılığın sürdürülebilirlik platformunu kurmak ve bunun üzerine çalışıyoruz. İş dünyası, kamu ve üniversiteleri bir araya getirerek, Türkiye’de tarımın nasıl doğru yapılması gerektiğini konuşmak zorundayız” diye konuştu.
Fatih Talayhan
