Türk Dünyasının kalbi: Özbekistan'ın geçmişi ve geleceği

Geçen hafta, Türk dünyasının büyük hükümdarlarından ve tarihin gördüğü en büyük siyasi ve askeri dehalardan biri olan Emir Timur'un 688. doğum günü kutlandı. Bu kapsamda İstanbul Ticaret Üniversitesi'nden Dr. Öğr. Üyesi Zebiniso Kamalova, QHA'ya Timur'u ve O'nun mirasçısı Özbekistan'ı dünü, bugünü ve geleceğini anlattı.

Timur'un Türk Dünyası İçin Önemi:

• Kamalova'ya göre Timur, Türkistan'ın yetiştirdiği muzaffer bir komutan ve askeri bir dehadır.
• Kendisini "Türklerin Beyi, Müslümanların Emiri" olarak tanımlayan Timur, Hunlar, Göktürkler, Uygurlar, Karahanlılar, Gazneliler, Selçuklular ve Harezmşahlar'ın siyasi varisi olarak Cengiz Han'ın yıkıp yaktığı topraklar üzerinde Türkistan'da gelmiş geçmiş en büyük Türk devletini inşa etmiştir.
• Timurlu devleti, büyük Türk devletçilik tarihinin önemli bir halkasıdır.

Timur ve Tarih Algısı:

• Kamalova, Timur'un siyasi faaliyetlerinin ve coğrafyalar üzerinde bıraktığı etkilerin herkes için söylenecek söz hakkı doğurduğunu vurguluyor.
• Tarihte yaşanan olayları değerlendirirken o dönemin koşullarına göre sebepler ve sonuçları tahlil etmek gerektiğini belirtiyor.
• Kaynaklara başvurulduğunda o dönemin koşullarına göre sebepler ve sonuçları tahlil edebiliriz. Tarihteki olayları değerlendirirken, söz konusu mekân ve zaman üzerinden değerlendirmek gerekecek, bugünlerin koşullarıyla yorum yapılamaz.

Timur'un Mirası:

• Timur, kendi adıyla anılan büyük Türk Cihan Devletini zaferlerle kurdu.
• Sefer düzenlediği coğrafyaya baktığımızda Moskova önlerinden Delhi'ye, Çin Seddi'nden Ege Denizi'nin kıyılarına kadar çok geniş bir alan karşımıza çıkar.
• Dünyada Cengiz Han'dan sonra Emir Timur bu coğrafyada hüküm sürmüştür.
• Dolayısıyla Timur, sadece Türk tarihine değil dünya tarihine de damga vurmuş önemli şahsiyettir.

Özbekistan'ın Konumu:

• Kendini Emir Timur devletinin mirasçısı olarak kabul görmüş Özbekistan, Timur adını, maddi ve medeni mirasını yaşatmaya gayret ediyor.
• Özbekistan, Türk Devletçilik tarihi bakımından sadece Emir Timur Devletinin merkezi değildir. İslam Öncesi ve sonrası dönemlerde birçok devletin merkezi olan Semerkant, Keş, Nesef, Fergana, Buhara gibi şehirlere ev sahipliği yapması bakımından da ayrıca önem arz etmektedir.
• Sovyetler Birliği'nin parçalanmasıyla beraber bağımsız cumhuriyet statüsüyle dünya siyasi haritasında konumlanan Özbekistan tarihi, coğrafi olarak Türkistan'ın en merkezinde yer almaktadır.
• Özbekistan Cumhuriyeti olmadan Türk Dünyası adı altında hiçbir ittifak veya bölgesel yahut uluslararası yapılanma inşa kılmak mümkün olmuyor.

Özbekistan'ın Ekonomi ve Kültürü:

• Bağımsız Türk devletleri arasında Türkiye Cumhuriyetinden sonra Özbekistan Cumhuriyeti en kalabalık nüfusa sahiptir.
• Özbekistan, dünyanın en büyük pamuk ihracatçılarından biridir.
• Dev enerji üretim tesisleri ve doğal gaz kaynaklarıyla Türkistan'daki en büyük elektrik üreticisi konumundadır.
• Özbekistan, bölgedeki toplam ticaret hacminin büyük bir kısmını oluşturmaktadır.
• Verimli topraklarıyla öne çıkmış, dünyanın en lezzetli meyve ve sebze ürünleri yetiştirmektedir.
• Özbekistan, Türk-İslam dünyası için bir manevi başkenttir. İmam Buharî, İmam Matüridî, Nakşibendî, Tirmizî gibi ilim ve irfan önderlerinin ebedi metfun olduğu topraklar olarak tüm dünyadan ziyaretçileri eksik olmuyor.
• Özbekistan, ayakta kalan tarihî eserleri ile dünyanın ilk 5'i arasında yer almaktadır ve 'Gökyüzü Altındaki Açık Müze' olarak zengin" dedi