Su Stresi Bakımından En Sıkıntılı Bölgeler Arasında Türkiye, Kuzey Afrika, Akdeniz Havzası ve Orta Doğu Öne Çıkıyor.

Türkiye Su Fakiri Bir Ülke Mi?

Dünya nüfusunun yaklaşık dörtte biri aşırı derecede susuzluk çekiyor ve birçok ülkede çeşme suyu bile verilemeyecek kadar kuraklık yaşanıyor. Dünya Doğal Kaynaklar Enstitüsü'nün (WRI) yayımladığı su riski atlasında, dünyanın yaklaşık dörtte birinde kuraklık ve su sıkıntısı yaşandığı ve küresel ısınmadan dolayı bu sıkıntının arttığı belirtiliyor. Türkiye, bu listede su sıkıntısı en çok yaşanan 32 ülke arasında yer alıyor ve ülkenin yarısından fazlasında aşırı yüksek veya yüksek derecede su sıkıntısı yaşandığı belirtiliyor. Yakın bir zamanda Cape Town, Sao Paulo ve Chennai gibi şehirlerde görülen önlenemez kuraklıkların diğer şehirlerde de yaşanabileceği uyarısı yapılıyor.

Dünya nüfusunun yaklaşık dörtte üçü sularla kaplı olsa da, yaklaşık 2,2 milyar insan temiz suya erişemiyor. Mühendis ve halk sağlığı uzmanlarına göre, dünya su kaynaklarının yalnızca %2.5'i temiz su olarak kullanılabilir durumda ve bu miktarın da yüzde 1'den az olduğu belirtiliyor. Bu durum dünya nüfusunun yaklaşık %18'inin temiz suya ulaşamamasına ve su kaynaklarının azalması, göç ve salgın hastalıklar gibi olumsuz etkilere neden olmasına yol açıyor. Kirli suların neden olduğu hastalıklar yüzünden her yıl yaklaşık 485 bin kişi hayatını kaybediyor. Bu nedenle, Birleşmiş Milletler tarafından her yıl 22 Mart'ta Dünya Su Günü kutlanıyor.

En Sıkıntılı 17 Ülkenin 11'i Orta Doğu'da

Verilere göre dünyada 17 ülke aşırı su kıtlığı yaşıyor. Bunlar sırasıyla Katar, İsrail, Lübnan, İran, Ürdün, Libya, Kuveyt, Suudi Arabistan, Eritre, Birleşik Arap Emirlikleri, San Marino, Bahreyn, Hindistan, Pakistan, Türkmenistan, Umman ve Botsvana'dır. Araştırmalar, bu ülkelerdeki temiz içme suyunun yüzde 80'inin tarım, sanayi ve belediye şirketleri tarafından kullanıldığını gösteriyor.

WRI Başkanı Andrew Steer, kimsenin bahsetmediği temiz içme suyu sorununun gıda kıtlığına, iç çatışmalara, göçe ve finansal istikrarsızlığa yol açan dünyadaki bir numaralı kriz olduğunu söylüyor.

Su Stresi Olan Ülke Türkiye

Türkiye'nin su kaynaklarına ilişkin durumu, ülkenin coğrafi konumu, iklimi ve su kaynaklarının dağılımı nedeniyle oldukça önemli. Türkiye, yıllık ortalama 186 milyar metreküp su kaynağına sahip olmasına rağmen su kaynaklarının bölgesel dağılımı nedeniyle bazı bölgelerde su stresi yaşanmaktadır.

Türkiye'nin su yönetimi, son yıllarda önemli adımlar atmış olsa da, su kaynaklarının verimli kullanımı ve sürdürülebilir yönetimi konusunda daha fazla çaba harcaması gerekmektedir. Bunun yanı sıra, iklim değişikliği ve nüfus artışı gibi faktörlerin de etkisiyle su kaynakları daha kritik hale gelmektedir.

Bu nedenle, Türkiye'nin su kaynaklarının yönetimi ve korunması için etkili politikalar uygulaması ve su kaynaklarının sürdürülebilir kullanımı için çaba harcaması önemlidir. Ayrıca, suyun israf edilmesinin önlenmesi ve su tasarrufu konusunda bilincin artırılması da gereklidir.

Kuzey Afrika, Akdeniz Havzası ve Orta Doğu su stresini en fazla yaşayan bölgeler

Dünya Doğal Kaynaklar Enstitüsü’nün (WRI) 2020 yılı verilerine göre su stresi en fazla olan ülkeler arasında Katar, İsrail, Lübnan, İran, Ürdün, Kuveyt, Suudi Arabistan, Eritre, Birleşik Arap Emirlikleri ve San Marino gibi ülkeler yer almaktadır. WRI'nin 2040 yılı projeksiyonları ise 33 ülkenin "çok yüksek" seviyede su stresi yaşayacağını öngörmektedir. Türkiye ise 4,27 puan ile 27'nci sırada yer almaktadır.

Riskli Orta Doğu ülkeleri suyu arıtıyor

Orta Doğu'da su kıtlığı yaşayan ülkeler, suyu arıtmak ve kullanmak için teknolojik çözümler arayışına girdi. Özellikle Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Katar ve Kuveyt gibi ülkeler, su arıtma teknolojilerine önemli yatırımlar yapıyor. Bu ülkeler, deniz suyunu arıtarak içilebilir su elde etme konusunda dünya lideri konumunda.

Öte yandan, bu teknolojilerin yüksek maliyeti nedeniyle, daha az zengin Orta Doğu ülkeleri suyu arıtmak için alternatif yöntemlere başvuruyor. Örneğin, Ürdün'de, yağmur suyunu toplamak ve geri dönüştürmek gibi yöntemler kullanılıyor. Yemen gibi ülkeler ise su tasarrufu konusunda çalışmalar yürütüyor.

Ancak uzmanlar, teknolojik çözümlerin su kıtlığı sorununu tamamen çözmeyeceği konusunda uyarıyor. Su kaynaklarının sürdürülebilir şekilde yönetilmesi, su tüketiminde tasarruf sağlanması ve tarımda su verimliliğinin artırılması gibi tedbirlerin de alınması gerekiyor.

Temel insan hakkı

Temiz suya erişim sağlık için elzemdir ve suyun miktarına veya kalitesine yetersiz erişim sanitasyon ve hijyen sorunlarına yol açabilir. Mikrobiyolojik olarak kirlenmiş su, yılda 485.000 kişinin ölümüyle sonuçlanan ishalli hastalıklara neden olmaktadır.

• İshalli hastalıklar, küresel hastalık yükünün yaklaşık %3,6'sını oluşturmaktadır.
• Gelişmekte olan ülkelerde, hastalıkların %80'den fazlası yetersiz içme suyu ve sanitasyonla ilgilidir.

Yetersiz su kaynakları, su altyapısının olmaması, kötü su yönetimi ve dünyanın çeşitli bölgelerinde artan su stresi tehditleri nedeniyle insanlar güvenli suya erişemiyor. Artan su stresi, ekonomik kalkınma, gıda güvenliği, sağlık, ekosistemler, enerji üretimi, yoksulluğun azaltılması ve toplumsal cinsiyet eşitliği üzerinde olumsuz bir etki oluşturmaktadır.

• 2025 yılına kadar dünya nüfusunun yarısının su sıkıntısı çeken bölgelerde yaşayacağı tahmin ediliyor.
• Güvenli içme suyuna ve sanitasyona erişim, 2010 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından temel bir insan hakkı olarak kabul edildi.

2020 yılı itibariyle Türkiye'de kişi başına düşen kullanılabilir su miktarı 1.346 metreküptür. Bu nedenle, sanılanın aksine Türkiye su kıtlığı yaşayan ülkeler arasında yer almakta ve bu değerin 2050 yılında 1.120 metreküpe düşerek su kıtlığı için 1.000 metreküp kritik değere yaklaşması beklenmektedir.

Türkiye’de su stresinin önüne geçmek için neler yapılıyor?

Tarım ve Orman Bakanlığı, su kaynaklarındaki sorunların çözülmesi ve su kaynaklarının iyileştirilmesi için birden fazla çalışma yürütmektedir. Tarımsal sulama su kullanımının en büyük kalemini oluşturduğundan, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü modern sulama sistemlerine geçişi hızlandırmakta ve sulama tesislerinin basınçlı-borulu sisteme dönüştürülmesi projeleri ile yenileme çalışmaları devam etmektedir. Bu çalışmalarla su kayıpları takip edilip azaltılmakta, akıllı sulama sistemleri kullanılmakta ve atık suların tarımda değerlendirilmesi planlanmaktadır.

Ayrıca, DSİ depolama tesislerinin tamamlanmasıyla kullanılabilir su potansiyelini artırmayı hedeflemekte ve 2025 yılına kadar 8 milyar metreküp kapasite eklemeyi planlamaktadır. Su Yönetimi Genel Müdürlüğü de su kaynaklarının doğru planlanması, sektörler arasında adil ve dengeli su paylaşımının sağlanması için Sektörel Su Tahsis Planları hazırlamakta ve çalışmalarını sürdürmektedir.

Bu çabalar sonucunda, 2015 yılında içme-kullanma suyu şebekelerindeki su kaybı oranı %39 iken, 2021 yılında bu oran %33,54'e düşürülmüştür. Kuraklık yönetim planları, nehir havza yönetim planları ve içme-kullanma suyu havza koruma planları da yürütülmektedir.

Görsel Kaynak, Dünya Doğal Kaynaklar Enstitüsü

https://www.wri.org/search?keys=Countries+Suffering+from+Water+Problems+in+the+World

Kaynak, Bloomberght

https://www.bloomberght.com/turkiye-de-kisi-basi-temiz-su-miktari-yuzde-30-azaldi-2302198