Aşure zamanının gelmesiyle tencereler kaynamaya başladı.

Her sene bereketiyle gelen aşure ayı alışverişler yapılır evin bereketine bereket katılır.

Muharrem ayı 2023 yılında 19 Temmuz Çarşamba günü başlıyor. Bugün aynı zamanda Hicri yılın ilk günüdür. Muharrem ayının 10. gününde idrak edilen Aşure Günü bu yıl, 28 Temmuz 2023 tarihine denk geliyor.

Çok sevilen tatlı, aşurenin tarihçesi nedir, kültürümüze nereden yerleşmiştir, yapılışı nasıldır hepsi hakkında bilgileri sizin için derledik.

AŞURE GÜNÜ

İslamiyet'te Peygamberlerin hayatına dair önemli olayların yaşandığı ve aşure aşının kaynatıldığı, Muharrem ayının onuncu gününe denk gelen gün "Aşure Günü" olarak kabul ediliyor.

Muharrem kelimesi, "haram kılınmış", "hürmete layık" anlamlarına geliyor. Muharrem ayı ise, savaşın yasaklandığı (haram aylar) dört aydan biri.

Muharrem ayının Hicri takvimin ilk ayı olması nedeniyle, hicreti anlatan (Hz. Muhammed'in Mekke'den Medine'ye göç etmesi) bir zaman dilimidir.

Aşure, Arapça on anlamına gelen 'aşara' kelimesinden türemiştir. Peygamberler tarihi açısından önemli bir gün olan aşure günü Muharrem ayının onuncu gününe denk gelmektedir. Aşure yani onuncu gün ile ilgili de birkaç ana sembol görünüyor. Bunlardan biri Peygamberlerimizin kurtuluşuyla ilgili anlayış. Örneğin, Hz. Nuh ile Hz. Musa’nın kurtuluşu, temel dini metinlerimizde de (hadis kaynaklarında rivayetlerde) yer alıyor.

Hz. Nuh ve Hz. Musa’nın kaynaklarda zikredilmesinin yanı sıra, İslam geleneğine göre bütün Peygamberlerin kurtuluşu Muharrem ayının onuncu günü ile ilişkili görülmüştür. Örneğin, Hz. Adem'in işlediği günahtan sonra tövbesinin kabul edilmesi, Hz. İbrahim'in ateşte yanmaması, Hz. Yakup'un oğlu Yusuf'a kavuşması gibi hadiselerin de bugün yaşandığı kabul ediliyor.

Muharrem ayının onuncu gününe denk gelen ikinci vaka ise, Hz. Hüseyin’in şehadeti. Dolayısıyla bir de matem söz konusu.

Hz. Peygamber’in torununun dünyevi amaçlar için, birtakım siyasi ihtiraslar uğruna şehit edildiğini görüyoruz. O gün ehlibeyt öldürüldü, bugün bakıyorsunuz hala Müslümanlar birbirlerini öldürmeye devam ediyor.

AŞURE AŞININ SEMBOLİK DEĞERİ VAR

Aşure aşının da sembolik bir değeri var. Geleneklere göre içeriği farklı anlamlandırılmış. Anadolu’da genel itibariyle Hz. Nuh’un gemisinde Peygamberin çağrısına uyarak kurtuluşa eren gemiye taşınan, kurtulan müminlerin ellerindeki rızıklar ile paylaşma ve dayanışmayı ifade eden bir sembolik değeri var aşurenin. Burada bizim açımızdan önemli olan şey bireysel farklılıklarımız ve aşure üzerinden simgesel bir bağlantı kurmak.

Aşurenin içinde farklı farklı nimetlerin kendi tadını, varlığını muhafaza ederken bir araya geldiğinde bambaşka bir tat ortaya çıkması gibi, bizim de toplumu aslında bir aşure kazanı gibi görmemiz gerekiyor. Her birimizin farklılığını mutlak surette muhafaza etmesi, bunu yaparken de bu farklılıkları ayrıştırma, ötekileştirme vesilesi değil, farklılıklarımızla toplumu güzelleştirme vesilesi kılmak için gayret sarf etmemiz gerekiyor.

Kur’an-ı Kerim’in ifadesiyle 'hayırda yarışmak' için, toplumu tatlandırmak için, yaşadığımız bu dünya da imtihan kazanmak için, birbirimize destek olmak için farklılıklarımızı görmemiz gerekiyor.

Aslında aşureyi sadece pişirip dağıtmak değil, bu sembolik değeri bugünlere taşımak açısından önemli.

"AŞURE AŞI MUHARREM AYININ ONUNCU GÜNÜ PİŞİRİLİR"

Aşure sadece onuncu gün demek, aslında bir gündür. Tasavvuf ekollerinin kara kazanları 10. günde kaynar. Ama o gün imkanı olmayanlar, yetiştiremeyenler o haftayı çok geçmemek kaydıyla pişirebilir.

MUHARREM AYINDA NAFİLE ORUÇ TUTULUYOR

İslam dininde Muharrem ayına özgü bir oruç vardır. Hz. Muhammed'in Medine'ye hicret ettiğinde oradaki Yahudilerin Aşure Günü'nde oruç tuttuğunu gördüğü ifade ediliyor.

Hz. Muhammed’in neden oruç tutuklarını sorması üzerine, Yahudilerin Hz. Musa'nın Kızıldeniz'den geçerek Firavun'dan kurtulması ve İsrailoğullarını kurtarması sebebiyle oruç tuttuklarını söylediği belirtiliyor.

Hazreti Peygamber de 'Biz Musa'ya sizden daha layığız' diyerek sırf o geleneğe benzememek adına sadece onuncu gününde değil, onuncu günün öncesinde veya sonrasında oruç tutulmasını tavsiye ediyor. Bu, Ramazan orucu farz kılınmadan önceki bir uygulama. Ramazan orucu farz kılındıktan sonra ise bu serbest bırakılıyor. Dini metinler böyle ama bizim geleneğimiz 9,10 ve 11. günü oruçlu geçirmeyi sünnet veya nafile bir oruç olarak kabul etmiş.

Tasavvuf anlayışında da, Fecr Suresi’nden yorumlanarak 10 gece deniliyor. Bunu Muharrem’in on gecesi olarak anlayan bir yaklaşımla Muharrem’in 1’inden 10’una kadar oruç tutulup 10. günü aşure pişirilerek oruçların aşure ile açılması yönünde bir anlayış geliştirilmiş.